Том 3 № 11 (2024): Центральноазиатский журнал образования и инноваций

Центральноазиатский журнал образования и инноваций - это рецензируемый международный журнал с открытым доступом, в котором публикуются оригинальные исследования и обзорные статьи, относящиеся к различным областям. Основная цель состоит в том, чтобы предложить интеллектуальную платформу международным ученым, и она направлена на продвижение междисциплинарных исследований в прикладных науках. Все рукописи должны быть подготовлены на узбекском, казахском, таджикском, английском или русском языках и пройти тщательный процесс рецензирования.

Опубликован: 2024-11-06

LUGʻAT TUZISH: KONSEPTUAL MODEL, BOSQICHLAR, FUNKSIONALLASHTIRISH

Ushbu maqolada lug‘at tuzish bosqichlari, lug‘at uchun ma’lumot manbalarini qayta ishlash; dastlabki faylni tayyorlash; lug‘at loyihasini tayyorlash (tuzuvchilar uchun ko‘rsatmalar); lug‘at yozish va tahrirlash; kitobni terish, joylash va nashr etish; keyingi nashrlar uchun qo‘shimchalar kiritish, xatolarni tuzatish kabi masalalar yoritilgan. Lug‘at ko‘p qirrali mustaqil tizim sifatida ko‘plab ichki havolalarga, mikro va makro darajalarga ega.

Muhammadaziz Omonov

5-9

2024-11-05

O‘ZBEKISTON VA XORIJDA QO‘SHILGAN QIYMAT SOLIG‘I STAVKALARINING TAQQOSLAMA TAHLILI.

Maqolada qo‘shilgan qiymat solig‘ining O‘zbekistonda va xorijdagi amalda bo‘lgan stavkalari yoritib o‘tilgan. Qo‘shilgan qiymat solig‘ining ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan muhimligi, adabiyotlarni o‘rganish va xalqaro tajribani tahlil qilish orqali yoritilgan. Yuqori hamda pasaytirilgan QQS stavkalar joriy etilgan mamlakatlar va ulardagi imtiyozli stavkalar haqida ma’lumotlar keltirilib, nisbatan QQSning imtiyozli (pasaytirilgan) stavkasini ma’lum sohalarga qo‘llash orqali ham turli xil sohalarni rivojlantirish mumkinligi qayd etilgan. Shundan kelib chiqib, O‘zbekistonda ma’lum bir tovar va xizmat turlariga QQSning imtiyozli stavkalarini belgilash va ma’lum birlaridan imtiyozlarni bekor qilish yuzasidan takliflar ishlab chiqilgan

Yakubov San’atbek Ravshanbekovich

10-15

2024-11-06

OUTCOMES AND PROGNOSIS IN OPTIC NEURITIS: LONG-TERM DATA ANALYSIS

Optic neuritis (ON) is an inflammatory disease of the optic nerve that is often associated with vision loss and may be a precursor to multiple sclerosis (MS) and other autoimmune diseases. Understanding the long-term outcomes and factors that influence prognosis in patients with ON is key to developing treatment and disease management strategies. This article presents a longitudinal data analysis of 240 patients with ON followed for 5 years.

D.Z. Zhalalova, Sh.Sh. Mansurov

16-18

2024-11-06

SHAXSIY QOBILIYAT VA QIZIQISHLARNI HISOBGA OLGAN HOLDA MAS’ULIYATNI RIVOJLANTIRISH

Ushbu maqolada shaxsiy qobiliyat va qiziqishlarning inson mas’uliyatini shakllantirish va rivojlantirishdagi ahamiyati tahlil qilinadi. Insonning shaxsiy qiziqishlari va qobiliyatlarini inobatga olish orqali shaxsiy va ijtimoiy mas’uliyat hissini rivojlantirish usullari, shuningdek, bu jarayonning samarali bo‘lishiga ta’sir etuvchi omillar ko‘rib chiqiladi.

Muminov Bobirbek Xabibulloyevich

19-22

2024-11-06

ВНЕДРЕНИЕ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ПРОЦЕСС СКРИНИНГА КОМПЛАЕНСА ПАЦИЕНТОВ ПРИ ЛЕЧЕНИИ САХАРНОГО ДИАБЕТА

В данной статье описаны результаты исследования по адаптации, внедрению и оценке эффективности мобильного приложения «MyTherapy» в практике лечения сахарном диабете с целью контроля лечения и комплаенса пациентов. На основании более выраженной положительной динамики самой терапии, улучшения показателя качества жизни и показателя приверженности лечению, показано, что применение данного мобильного приложения может быть высоко эффективным методом контроля терапии сахарном диабете при правильной эксплуатации..

Икромова Феруза Ахатовна

23-29

2024-11-06

O‘QUVChILARDA AXBOROTLARDAN FOYDALANISh MADANIYATINI ShAKLLANTIRIShNING TAShKILIY TUZILMASI.

Ushbu maqolada o‘quvchilarda axborotlardan foydalanish madaniyatini shakllantirishning tashkiliy tuzilmasi va ulardan to‘g‘ri foydalanish madaniyatini shakllantirishga doir muhim ma’lumotlar berilgan. Axborot vositalari, jumladan televidenie, radio, gazeta va internetning o‘quvchi yoshlar ongiga ta’siri, ularning mazmuni, turli g‘oyalar va qarashlar, yoshlar ongida milliy mentalitetga to‘g‘ri kelmaydigan yot g‘oyalarni paydo qilishga sabab bo‘lmoqda, shu sababdan, o‘quvchilarda axborotlardan foydalanish madaniyatini shakllantirish zamon talabidir.

Eminov B.A.

30-33

2024-11-06

INTELLEKTUAL MULK OBYEKTLARINI IQTISODIY AYLANMAGA JALB ETISHNING O‘ZIGA XOS JIHATLARI

Zamonaviy bilimga asoslangan iqtisodiyotda intellektual mulk (IP) kompaniyalar uchun innovatsiyalarni rag‘batlantiradigan va ularning faoliyatiga sezilarli qiymat qo‘shadigan muhim aktivga aylandi. Biroq, IPni nomoddiy kontseptsiyadan moddiy iqtisodiy resursga aylantirish puxta huquqiy, moliyaviy va strategik rejalashtirishni talab qiladi. Intellektual mulk obyektlarini iqtisodiy aylanmaga jalb qilish jarayoni huquqlarni ta’minlash va aktivlarni himoya qilishdan tortib, litsenziyalash, sotish yoki hamkorlik qilish orqali bozorda foydalanishni osonlashtirishgacha bo‘lgan turli bosqichlarni o‘z ichiga oladi.

Qudratov Jahongir qahramon o‘g‘li

34-41

2024-11-07

БОЗОР ИҚТИСОДИЁТИ ШАРОИТИДА ЗАМОНАВИЙ МЕВА-САБЗАВОТЛАР БОЗОРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ

Мазкур мақолада бозор иқтисодиёти шароитида жаҳон мева-сабзавот маҳсулотлари бозорининг амал қилиши ишлаб чиқариш ва сотиш соҳаларида инновацион технологиялардан фойдаланиш, тез бузилувчи маҳсулотларни сақлашда юзага келадиган муаммолар ҳақида фикрлар келтирилган.

Х.М.Исраилова

42-47

2024-11-07

BENEFITS OF STEAM TECHNOLOGIES IN ENGLISH LANGUAGE LEARNING

The article explains the benefits of STEAM (Science, Technology, Engineering, Arts and Mathematics) technologies in teaching English as a foreign language. It shows how incorporating STEAM technologies into English lessons can provide a holistic learning experience that fosters creativity, critical thinking, and interdisciplinary connections. Here are some ideas on how to integrate STEAM technologies into English lessons. The basis of modern approaches, the suggestions and recommendations for enhancing the information methodological support for the development of communicative, linguistic, sociolinguistic, pragmatic, speech and lexical competences with the help of STEAM technologies in teaching English are explained in the article.

Umida Irgasheva

48-53

2024-11-07

EFFECT OF PRIOR KNOWLEDGE ON GOOD AND POOR READERS’ MEMORY OF TEXT

This research paper examines the effect of reading skills on the retention of text in students of different levels. The study looked at how the prior knowledge of good and poor readers affects text processing and recall. The article shows that good readers can effectively use their prior knowledge and remember the text better and more accurately, while poor readers have difficulties to use their prior knowledge properly. Research findings highlight the importance of providing students with the support and guidance they need to develop reading skills.

Dilnoza Sultanova

54-57

2024-11-07

RAQAMLI IQTISODIYOTDA AXBOROT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASHNING ZAMONAVIY USULLARI VA VOSITALARI.

Hozirgi zamonaviy iqtisodiyotning raqamlashuv sharoitida insoniyat hayot tarzining deyarli barcha yo’nalishlarida raqamli texnologiyalardan  foydalanish  misli ko’rilmagan tezlik  bilan  rivojlanib  bormoqda.  Shu jihatdan qaraydigan bo‘lsak, raqamli iqtisodiyotda axborot xavfsizligini ta'minlash hamda ma’lumotlarni to’plash jarayonlarida   sun`iy   intellekt texnologiyalarini  qo`llashda  kerak  bo`ladigan  barcha  jarayonlarni  kuzatish,  har bir jarayonni tahlil qilib baho berish,  kerakli barcha  aniq va ishonchli ma’lumotlarni  yig‘ib  borish,  unga  ta`sir  etuvchi omillar   xamda   ushbu   yunalishda   olib   borilayotgan   amaliy   chora –tadbirlar yoritilgan. Shu bilan bir qatorda har bir xalqaro tajriba va innovatsion g‘oyalarga tayangan holda raqamli iqtisodiyotda axborot xavfsizligini ta'minlashda   zamonaviy raqamlashtirilgan texnologiyalardan fordalanishda  yangicha  qarashlarni  oshirishga qaratilgan xulosa va takliflar o‘rin olgan.

Xaydaraliyev Elbek Farxod o’g’li

58-63

2024-11-08

QQSNING O‘ZBEKISTON IQTISODIYOTIGA TA’SIRINI BAHOLASH

Mamlakatimizda qo‘shilgan qiymat solig‘ining soliqqa tortish ma’murchiligi o‘rganlan holda ularni soliq solishni tartibiga solish, qo‘shilgan qiymat solig‘ini takomillashtirish bilan ham bog‘liqdir. Maqolada qo‘shilgan qiymat solig‘i bazasini hisoblashning o‘ziga xos xususiyatlari, uni aniqlashdagi ayrim murakkabliklar va muammolar tahlil etilgan, soliq bazasining shakllantirishni takomillashtirish masalalariga e’tibor qaratiladi. Bundan tashqari qo‘shilgan qiymat solig‘i bazasini aniqlash va hisoblash yuzasidan kiritilgan o‘zgarishlar va qo‘shimchalarni qo‘llash natijalarga asoslanib tegishli xulosalar shakllantirilgan va tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Matkarimov Dilshodbek Ilxomovich

64-69

2024-11-08

THE ROLE AND IMPORTANCE OF VALUE ADDED TAX IN REDUCING THE HIDDEN ECONOMY

Studying the administration of value-added tax in our country is also related to the improvement of value-added tax. The article analyzes the specific features of calculating the value-added tax base, some complications and problems in its determination, and focuses on issues of improving the formation of the tax base. In addition, based on the results of the changes and additions made in determining and calculating the value-added tax base, appropriate conclusions were formed and recommendations were developed.

Dilshodbek Matkarimov

70-75

2024-11-08

“GIPS BILAN YARIM YUZ CHIZMASI” ASOSIDA ESKIZ YARATISH METODOLOGIYASI ASOSIY JIHATLARI

Gips yuz xususiyatlari va gipsli yarim yuzli figuralar nafaqat yorqin tasvirlarga ega, balki ulardagi eskiz mashqlari ob’ektiv shakllarni kuzatish va estetik qobiliyatini rivojlantirish uchun qulaydir portretlar. Ushbu maqolada ixcham so‘zlardan foydalanib, gipsli yarim yuzlarning eskizini chizishda e’tibor qaratish lozim bo‘lgan masalalar, boshning yuz xususiyatlarining tuzilishi va xususiyatlari, gipsli yuz va gipsli yarim yuzlarning eskizini chizish usullari va bosqichlari keltirilgan

Eshimova Shaxzoda

76-79

2024-11-09

DAVLAT HOKIMIYATI ORGANLARI TIZIMIDA PROKURATURA ORGANLARINING OʻRNI VA AHAMIYATI

Mazkur maqolada davlat hokimiyati organlari tizimida prokuratura organlarining oʻrni va ahamiyatiga doir masalalar tahlil etilgan.  Shuningdek, maqolada prokuratura organlarining oʻrni va ahamiyatiga yuzasidan olimlarning fikirlari oʻrganilib, tegishli taklif va tavsiyalar berilgan.

Kayumov Umid Ismatillayevich

86-91

2024-11-12

ЭФФЕКТИВНОСТЬ АНТИБИОТИКОТЕРАПИИ ПРИ ЛЕЧЕНИИ ПНЕВМОНИИ У ДЕТЕЙ

Целью данного исследования было оценить эффективность антибиотикотерапии в лечении пневмонии у детей, а также сравнить различные схемы лечения на основе антибиотиков. В исследование были включены дети в возрасте от 1 до 14 лет с диагностированной пневмонией. Оценка эффективности терапии проводилась по клиническим показателям, рентгенологическим данным и результатам лабораторных исследований

Аминова Нигина Аминовна

92-94

2024-11-18

THE IMPACT OF MONETARY POLICY ON FINANCIAL MARKETS IN DEVELOPING ECONOMIES

Monetary policy plays a crucial role in regulating financial markets and ensuring economic stability. In developing economies, where financial systems are often fragile, monetary policy is a primary tool for managing inflation, stabilizing exchange rates, and fostering economic growth. This article explores how monetary policy affects financial markets in developing countries, focusing on its mechanisms, challenges, and impacts. Drawing on examples from countries like India, Nigeria, and Brazil, the article highlights the importance of balancing internal economic priorities with external pressures such as global financial shocks. The findings underline the need for robust financial infrastructure and a proactive policy approach to ensure sustainable economic development.

Jabborbek Imomqulov

95-99

2024-11-18

SO`Z YASALISH TIZIMINING TILSHUNOSLIKDA O`RGANILISHI. DERIVATSIYA VA OKKOZIONALIZM

Ushbu maqola orqali so`z yasalishining tilshunoslikda o`rganilishi va okkozionialzmga ta’siri o`rganilgan. Shuningdek, derivatsiyaning turlari , okkozional so`zlarning hosil bo`lishida derivatsiyaning o`rni o`rganilgan.

UMAROVA XILOLAXON ILXOM QIZI

100-103

2024-11-18

DIDACTIC SYSTEMS WITH ARTIFICIAL INTELLIGENCE TECHNOLOGIES FOR INTEGRATIVE TEACHING OF ENGLISH AND LATIN IN MEDICAL UNIVERSITIES

this article explores the development and implementation of didactic systems aimed at advancing artificial intelligence (AI) technologies in the integrative teaching of English and Latin to medical university students. Recognizing the critical role of these languages in medical education, the study focuses on the potential of AI tools to enhance language acquisition, professional vocabulary development, and cognitive engagement. The proposed systems incorporate AI-driven solutions such as adaptive learning platforms, virtual tutors, and natural language processing applications to address challenges in traditional teaching methods. Findings indicate that AI integration facilitates personalized learning, improves academic outcomes, and fosters a deeper understanding of linguistic and professional concepts. The article also highlights challenges and provides recommendations for optimizing AI-based language instruction in medical education.

Zarnigor Djalilova

104-110

2024-11-18

QARAQALPAQSTANDAǴI KOREYC DIASPORASI

Házirgi kúnde milletler ara tatıwlıq, tuwsıqan xalıqlar arasındaǵı    mádeniy  qatnasıqlar hám baylanislar haqqında tereńırek úyreniw. Bul maqala mámleketshiligimizde turizim tarawin rawajlandiriwda qońsı etnomádeniyatlardı úyreniw.

Sharjaubayeva Gúlpira Batirbayevna

111-115

2024-11-18

O'ZBEKISTONDA VODOROD ISHLAB CHIQARISH VA UNDAN FOYDALANISH HOLATI TAHLILI

Ushbu maqolada O'zbekistonda vodorod energetikasi sohasining rivojlanish holati, vodorod ishlab chiqarish imkoniyatlari va istiqbollari tahlil qilingan. Mavjud adabiyotlar asosida vodorod ishlab chiqarish texnologiyalari, ularning iqtisodiy samaradorligi va ekologik jihatlari o'rganilgan. Shuningdek, vodorod energetikasini rivojlantirish bo'yicha milliy dasturlar va xalqaro hamkorlik masalalari ko'rib chiqilgan.

Djurayev Xushvaqt Urazdavlyatovich

116-121

2024-11-19

CORROSION INHIBITORS CLASSIFICATION. A REVIEW

Corrosion inhibitors are essential chemical substances used to prevent or reduce the corrosion of metals and alloys in various environments. This review categorizes corrosion inhibitors based on their chemical composition, mechanism of action, and application areas. The primary classifications include anodic, cathodic, and mixed inhibitors, each serving different functions in mitigating corrosion processes. Additionally, the review highlights the importance of environmentally friendly inhibitors, addressing the growing concern over the ecological impact of traditional methods. By examining recent advancements and trends in corrosion inhibitor research, this paper aims to provide a comprehensive understanding of their effectiveness, selection criteria, and future prospects in industrial applications. This review serves as a valuable resource for researchers and practitioners seeking to enhance the durability and longevity of metallic materials through effective corrosion management strategies.

Quvonchbek Haydarov, Husan Tilavov

122-130

2024-11-19

COLLABORATIVE MOBILE LEARNING APPROACH

The article is devoted to the analysis of various approaches to the concepts of "mobile learning" and "collaborative learning" separately and then together, which forms the basis of modern innovative approaches and teaching methods. The paper presents the characteristic features of mobile learning and collaborative learning, and also analyzes their innovative symbiosis - collaborative mobile learning. Based on the definition of the concept of "mobile learning", the concepts of "didactic information and communication technology" and "mobile collaborative learning model" are identified and formulated.

Khadicha Khuvandikova

131-134

2024-11-22

ПРОФИЛАКТИКА ИНСПЕКТОРЛАРИНИНГ ОЗОДЛИКДАН МАҲРУМ ЭТИШ БИЛАН БОҒЛИҚ БЎЛМАГАН ЖАЗОЛАРГА ТОРТИЛГАН ШАХСЛАР БИЛАН ИШЛАШ ФАОЛИЯТИ ТУШУНЧАСИ.

Ушбу мақолада профилактика инспекторларининг озодликдан маҳрум этиш билан боғлиқ бўлмаган жазоларга тортилган шахслар билан ишлаш фаолияти, ушбу фаолиятни ташкил этиш тартиби, амалга ошириладиган чора-тадбирлар ҳамда профилактика инспекторларининг озодликдан маҳрум этиш билан боғлиқ бўлмаган жазоларга тортилган шахслар билан ишлашда амалга ошириладиган ҳамкорлик ёритиб берилган.

Вахобжонов Дилмурод Дилшод ўғли

135-139

2024-11-23

THE ROLE OF COURT DECISIONS IN PREVENTING GENDER-BASED VIOLENCE

This article examines the role of court decisions in preventing gender-based violence. It analyses the main concepts, types and causes of gender-based violence, as well as its impact on society. It examines preventive measures applied by the courts, such as protection orders and rehabilitation programs for offenders. Attention is paid to educational programs and work with offenders aimed at changing behavior and raising awareness about the problem of violence. Particular attention is paid to creating a safe environment for victims of violence through the interaction of judicial bodies with social services and non-governmental organizations. The article emphasizes that court decisions can serve as an effective tool in the fight against gender-based violence, forming precedents and changing public perception of this problem.

Aziza Mirzaeva

140-147

2024-11-25

BO‘LAJAK JURNALISTNING KASBIY FAOLIYATGA OID BILIM, KO‘NIKMA VA MALAKASINI RIVOJLANTIRISH MASALALARI

Mazkur maqolada bo‘lajak jurnalistlarda kasbiy bilim, malaka va kompetensiyalarni rivojlantirishning asosiy jihatlari tahlil etilgan hamda jurnalist kadrlar tayyorlashning innovatsion modeli mazmuni ochi berilgan.

Kenesbaev Kuralbay Baltabaevich

148-152

2024-11-25

FANTASTIKALÍQ SHÍǴARMALARDA OBRAZ JASAW SHEBERLIGI

Maqalada qaraqalpaq ádebiyatındaǵı fantastikalıq shıǵarmalar, ásirese jazıwshılar – S.Ismaylov hám A.Xalmuratovlardıń fantastikalıq roman hám povestleri analiz etilgen.

Dosımbetova Elenora Arıslanbay qızı

80-84

2024-11-13

BETONNI BUZMASDAN MUSTAHKAMLIGINI ANIQLASH

Hozirgi kunda turli soxalarda beton va temir beton buyumlaridan foydalanilmoqda shu betonlarni xavfsiz va mustahkam ekanligini aniqlash uchun quyidagi usullar orqali uning mustahkamligini aniqlash usullarini oʻrganamiz.

Erboyev Sh. , Mahramov M.A. , Abdumannopov M.A.

153-155

2024-11-27

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ТАФАККУРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ОРКАЛИ ТАЛАБАЛАРДА УКИТИШ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ

Ушбу мақолада  ОТМ талабаларига физиология ва анатомия фанини ўқитиш сифатини баҳолаш индекаторларини шакллантириш масаласи, хусусан, одам анатомияси фанини ўқитиш жараёнини баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари масаласи таҳлили баён қилинган.

Койилова Мехринисо Джуревна

156-158

2024-11-28

SANOAT CHIQINDILARI ASOSIDAGI G’OVAK BETONLAR TARKIBI VA XOSSALARI

Maqolada Yurtimizda sanoat chiqindilari asosida ishlab chiqarilayotgan qurilish materiallarini xolati va materiallarinig turlari to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan.

Sh.O.Erboyev, Asqarov Azizbek Ashur o'g'li, Narziqulova Mo'tabar Qodirqul qizi, Mamayusupova Sevinch G'ulom qizi

159-162

2024-11-29

O’RGATUVCHI DASTURLAR (ISPRING) YORDAMIDA 3D KITOB, VAQT SHKALASI VA SIMULYATORLAR YARATISH

Ushbu maqolada o‘rgatuvchi dasturlar iSpring yordamida 3D kitob,vaqt shkalasi va simulyatorlar yaratish bo‘yicha umumiy ma’lumotlar berilgan va ko‘rsatilgan.iSpring dasturi haqida va uning yordamida qanday dasturlar tuzish mumkinligi haqida ma’lumotlar berilgan.Bundan tashqari o‘rgatuvchi dasturlar imkoniyatlari,tuzilishlari va hozirgi kunda insonlarga qanday qulayliklar yaratayotganligi haqida batafsil yoritilgan.iSpring dasturi yordamida 3D kitobni yaratishning umumiy bosqichlari ko‘rsatilgan.Bundan tashqari maqola o‘rgatuvchi dasturlar iSpring yordamida 3D kitob,vaqt shkalasi va simulyatorlar yaratish bo‘yicha xulosa bilan yakunlangan.

Umarov Bekzod Azizovich, Diyoraxon Tursunboyeva Ne’matjon qizi

163-167

2024-11-30

Показать все выпуски