Неонатал давр шартли равишда иккита даврни ўз ичига олади. Эрта неонатал давр чақалоқ туғилганидан 0-7 кунгача бўлган ва кечки неонатал давр 8-28 кунгача бўлган муддат [2,4] . Неонатал даврда аксарият ички аъзоларнинг ривожланиши хар қандай таъсирловчи омилларга жавобан тизимли жавоб реакцияси кўринишида намоён бўлади. Жумладан эрта неонатал даврда (0-7 кун)чақалоқларда ривожланган аспирацион пневмонияларда қўзғатувчиларнинг вертикал манбаи хомиладор она хисобланиши мумкин.

Неонатал даврда чақалоқларда юзага келадиган аспирацион пневмонияда ички аъзолардан асосан паренхиматоз аъзоларнинг гипоксияси кузатилади. Айнан гипоксияга сезгир бўлган аъзолар буйрак, жигар ва буйрак усти  бези хисобланади. Гипоксия жараёнининг давомийлигига қараб паренхиматоз аъзоларда хар хил дараждаги дистрофик, некробиотик ўзгаришлар ривожланади. Айни тадқиқот ишимизда, аспирацион пневмония сабабли  ривожланган гипоксия жараённинг давомийлиги буйрак тўқимасида клиник морфологик жиҳатдан динамик ўзгаришларга ва моддалар алмашинуви бузилишига билан намоён бўлади.

Ушбу тезисда пандемия даврида туғилган чақалоқларнинг нима сабабдан нобуд бўлиши, ўлим кўрсаткичлари ўртасида айнан қайси касалликллар билан яъни организмдаги кайси аъзонинг етишмовчилиги сабаб бўлаётганлиги ўрганилган. Қолаверса чақалоқларнинг вазни, жинси, ёши, назологик жихатдан ёндашилган.

Ўшбу мақолада бир ёшда бўлган чақалоқларнинг ўпка ичи бронх дарахти морфометрик ва умумгистологик тахлили олиб борилган. Бутун дунёда эрта неонатал ўлим кўрсаткичи глобал муаммо бўлиб ҳисобланади, айниқса бир ёшгача бўлган чақалоқларда нафас аъзоларининг касалликлари сабабли ўлим кўрсаткичи жуда кўп учрайди. Шу боисдан, бир ёшгача бўлган чақалоқлар ўпка ичи бронх деворларини морфометрик ва умумгистологик тузилишларини ўрганиш нафақат патанатомлар балки даволовчи шифокорларга диагностика ва эрта касалликни олдини олишга самарали ёрдам беради.