IX–XII asrlar oralig'i O'rta Osiyo tarixida alohida o'rin tutuvchi davr bo'lib, u "Sharq Uyg'onish davri" sifatida e'tirof etiladi. Bu davrda ilm-fan, falsafa, adabiyot va madaniyat misli ko'rilmagan darajada yuksaldi. Somoniylar davlatining mustaqillikka ega bo'lishi bilan birga, milliy-madaniy uyg'onish jarayoni boshlandi. Yangi ilmiy paradigmalarga kuchli tafakkur, yunon va hind islomiy resurslarni sintezi asosida shakllandi. Forobiy, Ibn Sino Beruniy kabi allomalar Sharqiy ilmiy merosi musulmon, balki butun insoniyat taraqqiyotiga ulkan hissa qo'shdi.