Ushbu tadqiqotning asosiy maqsadi gaz xromatografiyasi-mass-spektrometriya (GC-MS) usuli bilan uch xil o'simlik moylarining (kungaboqar, zaytun va so`ya) tarkibidagi yuqori molekulyar yog' kislotalarini tarkibini aniqlash. Yog' kislotasi metil efirlarining (YKME) GC tahlili Koreyaning Young kompaniyasida ishlab chiqilgan YL6900GS/MS yordamida amalga oshirildi. Yog' namunasida to'yingan, mono to'yinmagan yog` kislotalar (MTYK) palmitik kislota (C16:0), stearin kislotasi (C18:0), olein kislotasi (C18:1) va poli to'yinmagan yog'li kislota (PTYK): linoleik kislota (C18:2) sinovdan o'tkazildi.

O'simlik dori-darmonlari qandli diabetning 2-turini davolashda juda foydali. G'arb tibbiyotida ishlab chiqilgan davolash usullari qimmat va dunyo aholisining ko'pchiligi, ayniqsa kam rivojlangan mamlakatlarda foydalana olmaydi. Astradoshlar oilasi vakili . Momaqaymoq (Taraxacum officinale wigg) o'zining anti-giperglikemik, antioksidant va yallig'lanishga qarshi xususiyatlari tufayli diabetga qarshi asosiy o'simlik hisoblanadi. Bu Taraxacum officinale wigg da turli xil bioaktiv komponentlar, jumladan polifenollar, sesquiterpenlar, triterpenlar va fitosterollar mavjudligi bilan bog'liq. . Momaqaymoqning eng muhim va har tomonlama o'rganilgan biologik faol komponentlari xlorogen kislotasi (CHA), sikoriy kislotasi, taraksasterol (TC) va sesquiterpen laktonlari (SEL) ,bilan mashxur. Ushbu komponentlar diabetga qarshi dorilar va diabetni davolash uchun ozuqaviy moddalar sifatida katta imkoniyatlarga ega..  

O‘zbekiston Respublikasida qayd etilgan dori vositalari va tibbiy buyumlarining Davlat Reestrida 7 yil mobaynida ro‘yxatdan o‘tgan tioktat kislotasi saqlagan dori preparatlari o‘sish dinamikasi o‘rganildi. Unga ko‘ra, 2017-2023 yillarda Davlat Reestridan xorijiy davlatlar va MDH davlatlari tomonidan ro‘yxatdan o‘tgan tioktat kislota saqlagan dori vositalari deyarli o‘rganilmaganligi, mahalliy korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan 8 ta dori preparatlari qayd etilgan.

Ushbu maqolada askorbin kislotasining xossalari, xususiyatlari, fiziologik, terapevtik va dorivor ta’siri aks ettirilgan. Shuningdek, askorbin kislotasining (vitamin c) aniqlash usullari, tabiiy holda o’simlik tarkibida mavjudligi ko’rsatib o’tilgan. Inson tanasidagi ahamiyati, ya’ni akorbin kislotasi sifatida ham tanilgan S vitamini barcha tana to'qimalarining o'sishi, rivojlanishi va tiklanishi uchun zarurligi, kollagen hosil bo'lishi, temirning so'rilishi, immunitet tizimining to'g'ri ishlashi, yaralarni davolash va xaftaga, suyak va tishlarni saqlash kabi ko'plab tana funktsiyalarida ishtirok etishi haqida ma’limot beriladi.

Mustaqil O`zbekiston Respublikasi aholisini yuqori samarador, turg`un va arzon dori-darmon bilan ta‘minlash, farmatsevtik texnologiyaning ustuvor vazifalaridan hisoblanadi. Hozirgi kunda Respublikamizda ishlab chiqarilayotgan dori-darmon, aholi extiyojini 10%ni qondira oladi xolos. Bundan ko`rinadiki, aholi uchun zarur bo`lgan dori vositalarining asosiy qismi horijiy davlatlardan valyuta hisobiga keltirilmoqda. Bu esa, dorining tannarhiga salbiy ta‘sir ko`rsatmoqda, shuningdek undan foydalanish imkoniyatini cheklab qo`ymoqda. Shu sababli yurtimizda dori ishlab chiqarishni yo`lga qo`yish, va mahhaliy ishlab chiqaruvchi korxonalarni sifatli dori ishlab chiqarishini yo`lga qoyish maqsadida, Tioktik kislotasin  miqdoriy tahlil usullarini takomillashtirish. Tioktik kislotasi uchun YuSSX usulini ishlab chiqish. Tioktik kislotasi uchun ishlab chiqilgan YuSSX usulini validatsiyalash ishlarini olib boorish rejalashtirildi natijada mahaliy ishlab chiqaruvchilar uchun yangi va qulay miqdoriy tahlil usulari ishlab chiqilmoqda.       

Mamlakatimiz hududida o‘sadigan Hypéricum perforátum o‘simligidan suyuq ekstrakt olinib u asosida kosmetik gel tayyorlandi. Asos sifatida turli gel hosil qiluvchi asoslar metilsellyuloza, jelatina, agar-agar, aerosillardan foydalanildi. Gel tarkibiga dalachoy suyuq ekstrakti, tozalangan suv, glitserin, rezorsin, levomitsetin, salitsil kislotasi, bor kislotasi qo‘shib tayyorlandi. Olingan gellarni sifati  24 soatdan keyin organoleptik va fizik-kimyoviy  ko‘rsatkichlari bo‘yicha MTH asosida (GOST-29189-91) baholandi. Bunda tashqi ko‘rinishi, rangi, kolloid turg‘unligi, termoturg‘unligi, suvli eritmasining pH ko‘rsatkichi va surtiluvchanligi o‘rganildi. Natijalarga ko‘ra metilsellyuloza asosida tayyorlangan gel talabga javob berdi.

Podagra — bu siydik kislotalarining organizmda to‘planishi va ularning birikmalarini hosil qilishi bilan xarakterlangan metabolik kasallikdir. Podagrik nefropatiya, o‘z navbatida, podagraga chalingan bemorlarda buyraklar funksiyasining buzilishi bilan kechadi. Ushbu tezisda podagra va uning asorati — podagrik nefropatiyaning rivojlanishiga aloqador biokimyoviy ko‘rsatkichlar, xususan, kreatinin va siydik kislotasi darajalarining ahamiyati o‘rganiladi.

Faglar – tabiatda ko`p tarqalgan bo`lib , bakteriyalarda og`ir kasalliklarni keltirib chiqaradi ya`ni bakteriya virusi hisoblanadi. Faglar viruslar kabi nuklein kislata va oqsildan tashkil topgan .  Ko`pchilik faglar DNK dan iborat. Ayrimlari faqat RNK dan tuzilgan. O`zining tarkibi bo`yicha nuklein kislotasi mikroblar ya`ni bakteriyalar nuklein kislotasidan farq qilmaydi. Faglar bakteriyalarning erib ketishiga sabab bo`luvchi omil hisoblanadi.

Qishloq xo’jaligida xosil bo’layotgan arra to’poni, makka mardagi, g’o’za poya, gruch poxoli, o’t-o’lanlar va boshqalarni qayta ishlash ular tarkibidagi yaroqli bo’lgan maxsulotlarni ajratib olish imkonini beradi.

Usı maqalamda   sabınnıń joqarı molekulyar karbonat kislotalarınıń natriy hám kaliy duzlarınan ibarat bolıp, ol maylardı tiykarlar menen qaynatıw arqalı alinatuǵinlıǵı aytıladı. Sabın - bul kiyim hám basqa zatlardı kirden tazalaw ushın qollanılatuǵın zat. Sabınlardıń juwıw qásiyetleri  ortasha minerallastırılǵan taza suwda jaqsı sáwlelenedi. Al kir (joqarı minerallastırılǵan) suwda olardın juwıw qásiyetleri júdá tómen, hátteki kirdi ketire almawı múmkin. Sebebi suwdaǵı kalsiy hám magniy ionları sabındaǵı natriy hám kaliy ionların qısıp, suwda jaqsı erimeytuǵın may kislotalardıń kalsiy hám magniy duzların payda etedi.

Ushbu maqolada sigirlar orasida uchrovchi ketoz kasaligining uchrash darajasi,etiologiyasi, patogenezi, davolash va oldini olish bo’yicha malumotlar keltirilgan.

Amalda qo'llanilgan dori-darmonlarni "yaxshilash"ga makromolekulyar yondashuv samaradorligini oshirishga, uzoq muddatli ta'sirga ega bo'lgan dorilarni yaratishga va, ehtimol, ba'zi hollarda preparatni maqsadli organga etkazib berishga olib kelishi mumkin. Shu munosabat bilan biz dekstran konjugatining fol kislotasi bilan sintezi bo'yicha tadqiqot o'tkazdik.

Ushbu maqolada rayxon  o`simligining morfologiyasi, tarqalish ekologiyasi, agrotexnik tadbirlar, xom-ashyo tayyorlanishi va uning sifati, tibbiyotda va xalq tabobatida qo`llanilishi, kimyoviy tarkibi va o`simlikdan foydalanish to`g`risida tavsiyalar yoritib berilgan. Xozirgi kunda an'anaviy tibbiyot (xalq tabobati) xalq zakovati bilan sugorilgan juda boy va ulkan tajriba bilimlar majmuasidir. U ilmiy (rasmiy) tibbiyotni yangi,samarali dorivor preparatlar bilan boyituvchi bitmas tuganmas manbadir. Xalq tabobatining bu soxadagi qimmati, tutgan orni bebahodir. Buning uchun misol tariqasida hozirgi zamon tibbiyotida qollaniladigan shifobaxsh osimliklarni kopchiligi oz vaqtida xalq tabobati dorivor vositalar xazinasidan olinganligini yoki xozirgi zamon ilmiy tibbiyotining ozi xalq tabobati asosida taraqqiy etganini eslash kifoyadir.

Ushbu maqolada alpiz bargining (Menthae piperitae folium) tibbiy maqsadlarda foydalanish uchun farmakologik faolligi asosan, efir moyining mavjudligi bilan bog'liq. Farmakopeyada (Ph. Eur.), kamida 12 ml/kg xomashyoni tashkil qilishi kerak. Yalpiz barglari quruq ekstraktida yalpiz asosidagi preparatlardagi polifenollar mavjud emas. Yalpiz sifatini farmakopiyaviy baholashda polifenollar mavjudligi  muhim parametr sifatida qaraladi. Bu tadqiqot 23 da polifenolik birikmalar vakillarining mavjudligini baholashga tegishli Polshadagi dorixonalarda sotib olingan yalpiz damlamasi (etanol ekstraktlari) bo'lmagan uchuvchi polifenol fraktsiyasi tekshirildi va flavonoidlar va fenolik kislotalarning mavjudligi miqdori belgilandi. Bu tajribada diodli massiv detektori bilan birlashtirilgan yuqori samarali suyuqlik xromatografiyasi (HPLC-DAD) va elektrospreyli ionlashtiruvchi massa spektrometri (U(H)PLC-ESI-MS) ishlatilgan. Tajribada eriotsitrin, luteolin-7, rutinosid va rozmarin kislotasi yalpiz ekstarktining asosiy polifenolik komponentlari hisoblanadi. Ushbu natijalarni hisobga olgan holda yalpiz barglari (Ph. Eur.) va yalpiz damlamasi (Polsha) uchun farmakopiyaviy baholash Farmakopeya (FP)) tuzatish va qo'shimchalarni talab qiladi.

Hozirgi kunda gidrofil polimerlarning bo‘kishini o'rganishga katta e'tibor berilmoqda, ular bir tomondan namlikni juda yaxshi yutish qobiliyatiga ega, ikkinchi tomondan, ular tibbiy maqsadlarda foydalaniladi. Ya’ni zararli tirik mikroorganizmlarni nobut qilish bilan xarakterlidir.

Ma’lumki, bugungi kunda qahva iste’mol qiluvchilar soni tobora ortib bormoqda.Ushbu maqolada, qahvaning kimyoviy tarkibi va uning turli foydali, hamda zararli xususiyatlari o'rtasidagi bogliqlik yoritib berilgan. Qahvaning kosmetologiyada tutgan o'rni, uning tetiklantiruvchi xususiyati, erkakalar va ayollarda uchraydigan turli onkologik kasalliklarga chalinish ehtimolini kamaytirishi, me'yordan ortiq iste'mol qilish natijasida kelib chiqishi mumkin bo'lgan salbiy oqibatlari haqida ma'lumotlar berilgan.

Tarkibida vitaminlar saqlovchi o’simlik, mavzu yuzasidan bilimlarni oshirish, aqliy tafakkurni yuksaltirish, ularning xususiyatlarini o’rganish.

Qoraqat (qora smorodina) - Ribus nigrum ko’p yillik shoxlangan buta bo’lib,  Saxifragáceae oilasiga mansub. Bo’yi 1-1,5 m bo’lib o’sadi. Barglari ketma-ket joylashgan bo’lib, o’ziga xos xidga ega. Gullari sariq-qizg’ish rangli bo’lib to’plangan, mevasi esa ko’p mayda urug’li bo’lib, qop-qora binafsha rangli mevasi yumaloq, may-iyun oylarida gullaydi, iyul-avgust oylarida pishib yetiladi. Qoraqat Rossiya va Qirg’iziston tog’  oldi xududlarida ko’p uchraydi. O’zbekiston sharoitida madaniylashtirib o’stiriladi. Mevasida asosan fruktoza, vitamin C (4000 mg%) vitaminlardan B, B₂, E, K (7-12 mg%), flavanoidlar, flavanlar, katexinlar, leyoantosidlar, antosinlar (1100-1200 mg%), karotinlar (0,1103 mg%), organik kislotalardan limon, olma, salitsil, yantar, nikotin, fosfor kislotalari (4-5%), piktin moddalar (0,2-0,8%) ASK (365 mg%), temir (0,9 mg%), Cu, Mn, efir moylari (0,01%), dubil moddalar (0,39%), saxaroza, glikozidlar saqlaydi.

Maqolada sanoat chiqindilaridan furfuril spirtini ishlab chiqarish texnologiyasini o'rganish usullari va tadqiqot natijalari tasvirlangan. Makkajo'xori poyalari, paxta poyalari, somon, sholi va boshqalar kabi sanoat chiqindilaridan furfuril spirtini olish usullari. Furfuril spirti sanoatda muhim rol o'ynaydi. U asosan laboratoriya va sanoat sharoitida barcha furan birikmalaridan olinadi. Furfuril spirti o'simliklardan turli nisbatlarda pentozanlar hosil qilish orqali ishlab chiqariladi.

Plantago major L. barglari asrlar davomida dunyoning deyarli barcha joylarida yarani davolovchi vosita sifatida va jarohatni davolashdan tashqari bir qator kasalliklarni davolashda ishlatilgan. Ular orasida teri, nafas olish organlari, ovqat hazm qilish organlari, ko'payish, qon aylanish, saratonga qarshi, og'riqni yo'qotish va infektsiyalarga qarshi kasalliklar kiradi. P. major tarkibida polisaxaridlar, lipidlar, kofein kislotasi hosilalari, flavonoidlar, iridoid glikozidlar va terpenoidlar kabi biologik faol birikmalar mavjud. Alkaloidlar va ba'zi organik kislotalar ham topilgan. O'simlik ekstraktlarida yarani davolash, yallig'lanishga qarshi, og'riq qoldiruvchi, antioksidant, engil antibiotik, immunomodulyator va yaraga qarshi faollik kabi bir qator biologik faolliklar aniqlangan.

Ushbu maqolada kam o’tkazuvchan karbonat (dolomit, ohaktosh) tog’ jinslardan tuzilgan qatlamlarga kislotali ishlov berish usuli batafsil keltirilgan. Shu bilan bir qatorda kerak bo’ladigan kimyoviy moddalar miqdorini aniqlash, Shimoliy Sho’rtan konining quduq tubiga kislota bilan ishlov berishning texnologik ko‘rsatkichlarini hisoblash amalga oshirilgan.