Центральноазиатский журнал междисциплинарных исследований и исследований в области управления

Никотин – основной алкалоид листьев табака, его содержание в сигаретах составляет примерно 95% от всех алкалоидов, содержащихся в этом растении, которых насчитывается более десятка. Он является основным индуктором табачной зависимости. Табачные изделия отличаются по содержанию никотина. В трубочном табаке его примерно столько же, как в обычных сигаретах, а в сигарах и жевательном табаке никотина содержится меньше.

Бутунжаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (БЖССТ) нинг охирги берган маълумотларига қараганда, ҳозирги вақтда дунё бўйича 1,8 млрд одам темир танқислиги анемиясидан азият чекади. Темир танқислиги анемиясининг тарқалиши барча мамлакатларда бир хил эмас, бу кўпгина ҳолларда давлатларнинг ижтимоий ва иқтисодий шароитига боғлиқ бўлади.

Mazkur maqolada muallif texnogen avariyalar sodir bo‘lganda radiatsion, kimyoviy, biologik muhofaza guruhi mutaxassislarini tayyorlashdagi muammolar va yechimlar hususiyatlari to‘g’risida ma’lumot berilgan.

Mazkur maqolada nomoddiy madaniyat meros yorqin namunasi Buxorocha raqs va Mavrigi san’ati ekanligi toʻgʻrisida bahs yuritilgan. Unda Buxorocha raqs harakatlarining she’riyat bilan uygʻunligi va oʻziga xos xususiyatlari haqida gap boradi. Shuningdek, musiqaga nechogʻli mushtarakligi ham muhim misollar bilan dalillangan.

    Mazkur maqolada nutq buzilishlariga duch kelgan shaxslarning nutqini tiklashda logopediyaning o‘rni va ahamiyati yoritilgan. Logopedik mashg‘ulotlarning samarali metodlari, nutqni qayta tiklash jarayonida qo‘llaniladigan innovatsion yondashuvlar hamda psixologik-pedagogik yordamning zarurligi tahlil qilingan. Maqola, nutqiy muammolardan aziyat chekayotgan insonlar uchun logopediya qanday qilib “jimlikdan so‘zga” eltuvchi ko‘prik vazifasini bajarishini ochib beradi.

This article explores the shift from traditional teacher-centered methods to modern student-centered learning (SCL) approaches in the 21st century. Drawing on constructivist theory, it highlights how project-based learning, flipped classrooms, collaborative methods, and digital technologies empower students to take ownership of their education. The benefits of SCL—such as enhanced motivation, critical thinking, and teamwork—are discussed alongside challenges like limited resources and teacher readiness. Future perspectives emphasize the role of artificial intelligence, personalized learning, and soft skills development. The article concludes that student-centered learning not only strengthens academic achievement but also equips learners with adaptability, creativity, and lifelong learning skills required in today’s rapidly changing global environment.

Maqolada bugungi kundagi biotexnologiyalarni rivojlantirishda sanoat chiqindilardan foydalanish va ulardan olinadigan faol moddalarning turlari, o’ziga xos funktsiyalarini ko’rib chiqilgan. Mahalliy xomashyolardan foydalangan holda, ekologik toza, tannarxi nisbatan arzon, biologik faol komponentlar barqaror saqlanadigan, Fosfolipitlar orqali olinadigan vositalarni ishlab chiqish zarurati ortib bormoqda.

Xalqaro fond birjalari zamonaviy iqtisodiyotning muhim tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi. Ular investitsiya, savdo va moliyaviy resurslarning erkin harakatini ta'minlaydigan platformalar sifatida global moliyaviy tizimda asosiy rol o'ynaydi. Bu fond birjalari turli mamlakatlarning iqtisodiy va siyosiy sharoitlariga bog'liq holda o'ziga xos rivojlanish yo'llarini va mexanizmlarini ko'rsatadi. Biroq, ularning samarali ishlashi uchun global integratsiya, yangi texnologiyalar, va zamonaviy moliyaviy strategiyalarning ta'siri muhimdir. Xalqaro fond birjalari o'zgaruvchan iqtisodiy sharoitlar, siyosiy holatlar, va mamlakatlar o'rtasidagi savdo aloqalari ta'sirida rivojlanadi. Ushbu mavzu fond birjalarining faoliyatini, ularning global iqtisodiyotdagi ahamiyatini va rivojlanish xususiyatlarini tahlil qilishni ko'zda tutadi.

The article examines the multifaceted issues of national values and moral education as reflected in the poetry of Anvar Obidjon, one of Uzbekistan’s prominent contemporary poets. By exploring Obidjon’s lyrical output, the study elucidates how his poetic worldview synthesizes the themes of national identity, traditional cultural values, and ethical ideals. The article situates Obidjon’s work within the broader context of Uzbek literature and pedagogy, highlighting the poet’s role in the moral upbringing of the younger generation and the formation of national consciousness. Through a close textual analysis of selected poems, as well as a review of existing literary criticism and pedagogical theory, the research reveals that Anvar Obidjon’s poetry serves not only as an artistic manifestation but also as a vehicle for moral education, fostering respect for cultural heritage, patriotism, and universal human values.

Ushbu ilmiy maqola O'zbekistonda energetika loyihalarini moliyalashtirish amaliyotini takomillashtirish masalalariga bag'ishlangan. Maqola energetika sohasidagi moliyalashtirishning hozirgi holatini tahlil qiladi va mavjud muammolarni aniqlaydi. Tadqiqotda investitsiya xavflarini baholash, moliyaviy barqarorlikni taʼminlash va yangi moliyalashtirish instrumentlarini joriy etishga oid usullar ko'rib chiqilgan. Olingan natijalar O'zbekistonning energetika sektoridagi davlat-xususiy sheriklik, "yashil" obligatsiyalar va xalqaro moliya institutlari bilan hamkorlik kabi amaliyotlarning samaradorligini namoyish etadi. Muhokama qismida esa ushbu amaliyotlarni kengaytirish va yangi moliyalashtirish modellarini joriy etish bo'yicha takliflar ilgari surilgan. Maqola energetika sohasidagi mutaxassislar, iqtisodchilar va tadqiqotchilar uchun mo'ljallangan.

В работе были проведены сравнительные исследования по возможности применения ферментов в области обесклеивания шелка-сырца. Выявлено, что ферментативные способы дают выигрышные результаты в плане удаления серицина и сохранения прочности волокна в сравнении с традиционными методами – мыльно–содовым и стеароксным, белизна при этом не ухудшается.

Mazkur maqolada talaba yoshlarni musobaqa faoliyatiga samarali tayyorlashda psixologik holatini diagnostika qilishning nazariy va amaliy jihatlari yoritilgan. Talabalarning emotsional barqarorligi, stressga chidamliligi, motivatsiyasi va irodaviy sifatlari musobaqa jarayonida muvaffaqiyatga erishishda asosiy omil sifatida ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, diagnostika usullari va ularning ta’lim muassasalaridagi amaliy qo‘llanilishi haqida fikr yuritilgan.

The article tells about the unique style of Uzbek actress Malika Ibrohimova in performing in the genre of one-act theater. It also tells about the process of the actress's love for this genre. It tells about the success of her performances, staged in collaboration with several directors, on the Uzbek and world stages.

Ushbu maqolada o‘zbek folklori va folklorshunosligi, doston va dostonchilik maktablari xususida gap ketadi. Og‘zaki ijoddagi dostonning bir qator tarkibiy qismlari, dostonchilik an’analari hamda dostonchilik maktablari atroflicha yoritilib beriladi.

Ushbu maqolada Xorazm urfiy maqomlari va olti yarim maqomlari haqida, manbaalarga asoslanib olib borilgan izlanishlar, maqomlar tahlili, san’atkorlarning ijro uslubi va ulaning bir biridan farqi, Urfiy maqomlarning o‘ziga xosligi va bu borada amalga oshirilgan ishlar haqida so‘z boradi.

In modern world, the rapid advancement of digital technologies has reshaped the landscape of language education, providing teachers and learners with innovative opportunities to enhance the teaching and learning process. The Uzbek and English language teaching systems are becoming more diverse with the integration of digital technologies, as various modern tools and resources are  being developed for language learning and teaching. These include interactive games, listening materials, reading and writing tasks, and communication-based activities. As a result the younger generation is able to acquire new knowledge and skills more easily and effectively. It can be stated that they are not only learning languages, but also developing competences that support their overall educational growth.

This article explores how comparative linguistics has evolved in the digital age through the use of computational tools. It discusses major resources such as linguistic databases, algorithms for phonetic alignment, and visualization technologies. Applications in language reconstruction, historical linguistics, and preservation of endangered languages are examined, along with the challenges of data reliability and algorithmic bias. The article concludes that while computational methods expand the scope of comparative linguistics, human expertise remains essential.

Ушбу мақола жазони ижро этиш муассасаларида маҳкумларни ахлоқан тузатишда сунъий интеллект (СИ) технологияларидан фойдаланишнинг назарий ва амалий жиҳатларига бағишланган. СИнинг маҳкумларнинг психологик ва ижтимоий реабилитациясидаги ўрни, унинг жазо тизимидаги қўлланиш имкониятлари ва мавжуд хавф-хатарларни илмий таҳлил қилинади.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 21 август 2025 йилда қабул қилинган ПФ-141-сонли Фармони “Одил судлов соҳасида юқори малакали кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” деб номланиб, ушбу фармоннинг асосий мақсадлари ва вазифалари қуйидагиларни ўз ичига олади.

Жумладан, суд тизими учун юқори малакали ҳуқуқшунос кадрларни халқаро стандартлар асосида тайёрлаш, ривожлантириш ва такомиллаштириш;  

 -судьялик номзодларни тайёрлаш, судья ва суд аппарати ходимларининг малакасини ошириш, судьялик касбий маданиятини шакллантириш дастурларини жорий этиш;  

 - “Судьялар олий мактаби” фаолияти тубдан ислоҳ қилиниб, унинг асосида “Одил судлов академияси” ташкил этилади.

Intercultural communicative competence (ICC) has become increasingly vital in foreign language education as globalization demands not only linguistic proficiency but also cultural awareness and sensitivity. Digital storytelling—the practice of combining narrative with multimedia elements such as images, audio, and video—offers a promising pedagogical approach to developing ICC among language learners. This study explores how digital storytelling activities can enhance learners' ability to navigate cultural differences, develop empathy, and communicate effectively across cultural boundaries.

Zamonaviy ta’lim metodlari - bu o‘quvchilarni faollashtirish, ularning o‘z-o‘zini rivojlantirishini qo‘llab-quvvatlash va ta’lim jarayonini yanada samarali qilish uchun ishlatiladigan innovatsion yondashuvlardir. Ushbu metodlar an’anaviy ta’lim usullaridan farq qiladi, chunki ular texnologiya, interfaollik va individual yondashuvlarni o‘z ichiga oladi. Ushbu maqolada dars jarayoniga o‘quvchilarni jalb qilish uchun oʻyinlar va zamonaviy metodlardan foydalanish usullari yoritilib beriladi.

Poliester shtapel tolasi xamda, N-metilmorfolin-N-oksid (NMMO) eritish usulida olingan bambuk tolasi kо‘rsatkichlari о‘rganildi. Bambuk va poliester tolalari ishtirokida tayyorlangan aralash tolali tо‘qima mato fizik mexanik kо‘rsatkichlari tadqiq qilindi. Turli aralashmali tо‘qima matolaring xossalari bambuk poliester mato kо‘rsatkichlari bilan parallel ravishda о‘rganildi.

Ushbu maqolada pandemiya davrida global va milliy iqtisodiyotlarda yuz bergan o‘zgarishlar tahlil qilinadi. COVID-19 pandemiyasi nafaqat sog‘liqni saqlash tizimiga, balki moliya, sanoat, savdo, mehnat bozori va ta’lim sohalariga ham jiddiy ta’sir ko‘rsatgani yoritiladi. Maqolada dunyo miqyosida yalpi ichki mahsulotning pasayishi, ishsizlik darajasining oshishi, energiya resurslari iste’moli va global savdo oqimlaridagi keskin qisqarish kabi aniq faktlar keltirilgan. Shuningdek, O‘zbekiston misolida pandemiya davridagi iqtisodiy siyosat, davlat tomonidan berilgan imtiyozlar va aholiga ko‘rsatilgan ijtimoiy yordam choralari ham alohida tahlil etiladi. Maqola davomida iqtisodiy o‘sishning sekinlashuviga qaramay, pandemiya jarayonida raqamli iqtisodiyot, elektron tijorat va onlayn xizmatlarning tez sur’atlarda rivojlangani ko‘rsatib o‘tiladi.

Mazkur maqolada raqamli iqtisodiyot tushunchasi, uning imkoniyatlari va xavf-xatarlari atroflicha tahlil qilinadi. Raqamli texnologiyalarning ishlab chiqarish, moliya, ta’lim, sog‘liqni saqlash va xizmat ko‘rsatish sohalaridagi qo‘llanilishi bo‘yicha aniq misollar keltirilgan. Shuningdek, raqamli iqtisodiyotning ijobiy jihatlari – samaradorlik, yangi ish o‘rinlari, startaplarni rivojlantirish imkoniyatlari hamda aholi uchun qulayliklar ko‘rib chiqilgan

Ushbu maqolada bosh piyozning Jahon genofondi kolleksiyasidan foydalangan holda boshlang‘ish ashiyolarini tanlab olishda ularning kelib chiqishi, o‘suv davrining davomiyligi, piyozboshning vazni hamda hosildorlik va mahsuldorlik ko‘rsatkichlarini piyozning mahalliy navi ko‘rsatkichlariga qiyosiy o‘rganish natijasida olingan ma’lumotlar keltirilgan.

Maqolada tarbiyasi qiyin o’quvchilarning xulq-atvori bilan bog’liq muammolarni bartaraf etish shart-sharoitlari, ijtimoiy darajada shaxsning o’zini namoyon qilishi (boshqalarni hurmat-e’tiboriga erishish) ijtimoiy mavqyega ega bo’lishga intilish muammolari haqida fikr yuritilgan. Shuningdek, bugungi kundagi inson jinoiy hatti-harakatlarining elementlari to’g’risida mulohazalar bayon etilgan.

Maqolada Qashqadaryo viloyati mehnat bozorida bandlik darajasining shakllanishiga ta’sir etuvchi asosiy iqtisodiy va demografik omillar chuqur ilmiy tahlil qilindi. Tadqiqotda 2010–2023-yillar uchun rasmiy statistik ma’lumotlar asosida ko‘p omilli chiziqli regressiya modeli tuzildi va uning yordamida 2024–2026-yillar uchun prognoz natijalari ishlab chiqildi. Olingan natijalar bandlik darajasining asosiy determinantlarini aniqlash, iqtisodiy o‘sishning mehnat bozoriga ta’sirini tushuntirish va yangi ish o‘rinlari yaratish bo‘yicha samarali chora-tadbirlarni asoslash imkonini berdi. Tadqiqot hududiy bandlik siyosatini takomillashtirishga xizmat qiluvchi nazariy va amaliy asoslarni taqdim etadi.

This article analyzes the problems of developing a model of sustainable development of dehkan farms based on the forecast of land resource use. Taking into account scientifically based forecast indicators, agro-economic and environmental factors, mechanisms for ensuring the sustainability of economic entities are proposed. Statistical analysis, regional assessment and practical recommendations were used as the basis for developing the model.