“LEISURE” VA “XORDIQ” LEKSEMASINING SEMANTIK TUZILMASI VA PARADIGMATIK ALOQALARI

Abstrak:

Ushbu tezisda ingliz tilidagi leisure va o‘zbek tilidagi xordiq leksemalarining semantik tuzilmasi hamda paradigmatik aloqalari qiyosiy tahlil qilinadi. Tadqiqotda leksik-semantik maydon nazariyasi, komponent tahlil, freym va kontseptual metafora yondashuvlari birgalikda qo‘llanib, “mehnat—xordiq” hamda “work—leisure” oppozitsiyalari, sinonimiya, antonimiya va giponimiya munosabatlari ko‘rib chiqiladi. Ingliz tilida leisure so‘zining “industry, time, activity” kabi institutsional va abstrakt qamrogi kengligi, “leisure time/activities/centre” kabi barqaror kollokatsiyalar hosil qilishi; o‘zbek tilida xordiqning ko‘proq post-aktiv, restoratov ma’no yadrosiga tayanishi va dam olish, hordiq chiqarish, ta’til bilan o‘zaro chegaralanish mexanizmlari yoritiladi. Tadqiqot, shuningdek, “vaqt—resurs” va “tana—mexanizm” metaforalari orqali rekreatsion diskursning semantik profilini tasvirlaydi hamda tarjimashunoslik nuqtai nazaridan “holiday/vacation” — “ta’til”, “recreation” — “rekreatsiya/dam olish” ekvivalentlari bilan bog‘liq nozik farqlarni asoslaydi. Natijalar xulosasida “leisure/xordiq” kontsepti madaniyatlararo kommunikatsiyada diskurs, janr va registrga qarab turlicha profilanishi ko‘rsatiladi.