QAND LAVLAGI NAVLARINING SITOGENETIK XUSUSIYATLARI

Аннотация:

Ushbu tezisda qand lavlagi ( Beta vulgaris L.) ning turli seleksion navlarida sitogenetik xususiyatlar kompleks tarzda o‘rganilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi navlarning xromosoma apparati holatini, mitoz jarayonining barqarorligini va xromosomalar morfologiyasini aniqlash hamda seleksiya jarayoni uchun genetik jihatdan istiqbolli shakllarni baholashdan iborat. Tadqiqot obyekti sifatida Nimerchanskaya-030, Oniks, Novella, Lara, Diyor, Drujba va Viktoriya navlari tanlab olindi. Sitogenetik tahlillar klassik laboratoriya usullari asosida amalga oshirilib, ildiz uchlarining metafaza bosqichidagi hujayralari mikroskop ostida tahlil qilindi. Har bir nav bo‘yicha xromosomalar soni, morfometrik ko‘rsatkichlari, morfologik turlari hamda mitotik faollik darajasi aniqlanib, statistik jihatdan qayta ishlandi. Tadqiqot natijalari barcha o‘rganilgan navlarda diploid xromosoma to‘plami (2n = 18) saqlanganligini ko‘rsatdi. Viktoriya, Oniks va Novella navlarida xromosoma apparatining yuqori darajada barqarorligi, variatsiya koeffitsientining pastligi hamda mitoz jarayonining izchil kechishi qayd etildi. Diyor va Drujba navlarida esa sitogenetik ko‘rsatkichlarning nisbatan o‘zgaruvchanligi kuzatildi. Olingan natijalar qand lavlagi navlarining sitogenetik barqarorligi ularning seleksion qimmatini belgilovchi muhim omil ekanligini tasdiqlaydi. Yuqori sitogenetik barqarorlikka ega navlar istiqbolli ota-ona shakllari sifatida seleksiya jarayonida samarali foydalanilishi mumkin.