Прикладные науки в современном мире: проблемы и решения

По оценкам ВОЗ в 2016 году более 1,9 миллиарда взрослых старше 18 лет имели избыточный вес. Из них свыше 650 миллионов страдали ожирением (ВОЗ 2021). Поэтому ожирение можно считать новой неинфекционной «эпидемией» нашего времени.

Algoritmlar va ma'lumotlar tuzilmalarini tahlil qilish" mavzusi kompyuter fanlari va dasturlashda asosiy tushunchalar va metodlarni o‘z ichiga oladi. Ushbu tezisda algoritmlar va ma'lumotlar tuzilmalarining samarali ishlashini ta'minlash uchun zarur bo‘lgan asosiy prinsiplar, turli algoritmik usullar va ularning amaliy qo‘llanilishi ko‘rib chiqiladi.

Matematika va fizika fanlari o‘rtasidagi munosabatlar ilmiy tafakkur va mantiqiy fikrlashni rivojlantiradi. Fizik hodisalarni matematik formulalar yordamida tushuntirish va muammolarni yechish matematika va fizikaning o‘zaro bog‘liqligini ko‘rsatadi. Ushbu integratsiya o‘quvchilarga ilmiy yondashuvni o‘rganish, tizimli tahlil qilish va murakkab muammolarni samarali hal qilish imkonini beradi.

Diskret matematika kompyuter fanining nazariy asoslaridan biri bo‘lib, algoritmlar, ma’lumot tuzilmalari, mantiqiy dasturlash, kriptografiya va sun’iy intellekt kabi yo‘nalishlarda muhim rol o‘ynaydi. Ushbu tezisda diskret matematik tushunchalar – mantiqiy ifodalar, graflar nazariyasi, kombinatorika va algoritmik murakkablik nazariyasining kompyuter fanida qo‘llanilishi tahlil qilinadi. Zamonaviy dasturlash va axborot xavfsizligidagi muammolarni hal etishda diskret matematik usullarning ahamiyati ko‘rsatib beriladi. Shuningdek, ushbu fan algoritmik fikrlashni shakllantirish va optimallashtirish masalalarida qanday yordam berishi yoritiladi.

Ushbu tezisda matematik analizning zamonaviy muammolari ko'rib chiqiladi. Matematik analiz, ayniqsa, uning zamonaviy rivojlanishida, sezilarli darajada kengayib, yangi sohalarga kirib bormoqda. Muammoning asosiy qismlari sifatida funktsiyalarni tadqiq qilish, limit, differensial va integral hisoblarining amaliy qo'llanilishi, shuningdek, matematik analizning operatsion va fazoviy yondashuvlari o'rganiladi.

Bioinformatika — biologik ma'lumotlarni tahlil qilish va qayta ishlash uchun kompyuter texnologiyalari va matematik usullarni qo'llaydigan ilmiy soha. U genetik, proteomik va boshqa biologik ma'lumotlarni tahlil qilib, kasalliklarni aniqlash va dori-darmonlarni rivojlantirishda yordam beradi. Ma'lumotlarni qayta ishlash — ma'lumotlarni yig'ish, saqlash, tahlil qilish va foydali xulosalar chiqarish jarayoni. Bioinformatikada bu jarayon biologik ma'lumotlarni to'g'ri shaklda tahlil qilib, yangi ilmiy natijalarga erishishda muhim rol o'ynaydi.

Matematik statistika sohasida so'nggi yillarda katta o'zgarishlar va rivojlanishlar sodir bo'lmoqda. Tezisda statistik tahlilning zamonaviy metodlari, ularning matematik asoslari va amaliy qo'llanilishlari ko'rib chiqiladi. Ayniqsa, yuqori o'lchovli ma'lumotlar, tasodifiy jarayonlar, va kompleks tizimlar uchun mo'ljallangan yangi statistik yondashuvlar va modellarga e'tibor qaratilgan. Tezishda bayon etilgan zamonaviy statistik metodlar, mashina o'rganish, sun'iy intellekt va katta ma'lumotlar (big data) tahlili bilan integratsiya qilish imkoniyatlarini ko'rib chiqadi. Bularning barchasi statistik tahlilni yanada aniqroq, samaraliroq va kengroq qo'llash imkoniyatlarini yaratadi.

Loyiha boshqaruvida soliq tizimining o‘rni va ahamiyati muhim masalalardan biri hisoblanadi. Soliq qonunchiligi loyihaning moliyaviy natijalariga, investitsion jozibadorligiga va umumiy rentabelligiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu maqolada loyihalarni boshqarishda soliqlarning ta’siri tahlil qilinib, soliq yuki va imtiyozlarining loyihalarga ta’siri baholanadi. Shuningdek, soliqlarning samarali boshqaruvi orqali loyihalarning moliyaviy barqarorligini ta’minlash yo‘llari muhokama qilinadi.

ushbu maqolada muzeyshunoslikdagi eng muhim qismi bo‘lgan ekspozitsiya va uni yaratish ishlarini tashkil etish bo‘yicha so‘z yuritilgan bo‘lib, mazkur maqola o‘zining dolzarbligini yoqotmaydi deyish mumkin.

Iqtisodiyotni modernizatsiyalash va strategik rivojlantirish uchun zaruriy shart – moliyaviy resurslar va ularning faol jalb etilishi hamda to‘g‘ri taqsimlanishi hisoblanadi. Iqtisodiyot tarmoqlariga moliyaviy resurslar ta’minoti borasida qimmatli qog‘ozlar bozori (fond bozori)ning o‘rni nihoyatda muhim. Bu borada qimmatli qog‘ozlar bozori, fond birjalari va ularning tashkil etilishi, xususiyatlari borasida xorijlik va mahalliy iqtisodchi olimlar va mutaxassislarning nazariy qarashlari, fikr-mulohazalarining turlicha ekanligini ko‘ramiz.

В современном обществе проблема девиантного поведения среди студенческой молодежи является актуальной и требует эффективных методов профилактики. Одним из ключевых инструментов в данном направлении выступает физическая культура, которая способствует формированию здорового образа жизни, укреплению дисциплины, социализации и повышению стрессоустойчивости студентов. В статье рассматривается влияние физической культуры на профилактику девиантного поведения среди молодежи Узбекистана, анализируются основные факторы риска и предлагаются практические рекомендации по внедрению программ физического воспитания в образовательных учреждениях.

Статья посвящена исследованию роли национальных видов спорта и игр в высших учебных заведениях Узбекистана как фактора сохранения культурной идентичности. Анализируется исторический контекст развития национальных видов спорта и игр в Узбекистане, рассматривается их роль в формировании культурной идентичности студентов. Предлагаются конкретные меры по возрождению и популяризации национальных видов спорта и игр, которые окажут положительное влияние на формирование чувства гордости за страну, укрепление связей между поколениями, развитие творческого потенциала и формирование здорового образа жизни у студентов.

Ko‘pincha investitsion muhit va investitsion jozibadorlik iqtisodiy adabiyotlarda sinonim sifatida ko’rib chiqiladi. Lekin birinchi kontseptsiya yanada kengroq va ko’proq imkoniyatlarga ega. Bu mamlakat, mintaqadagi investitsion muhitning asosiy xarakteristikasi iqtisodiy tarmoq va hududiy sanoatdir.  Investitsiya jozibadorligi esa biror bir ob’yekt yoki investitsiya loyihasi hisoblanadi.

Ushbu tezis biologiya darslarida didaktik materiallarni ishlab chiqish va ulardan foydalanishning ilmiy-metodik asoslarini takomillashtirishga bag'ishlangan. Tezisda didaktik materiallarning o'quv jarayonidagi o'rni va ahamiyati, ularni ishlab chiqish tamoyillari va bosqichlari, shuningdek, biologiya darslarida didaktik materiallardan samarali foydalanish usullari tahlil qilingan. Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosida didaktik materiallarni yaratish va ulardan foydalanish imkoniyatlari ko'rib chiqilgan.

Ushbu tezisda jamoatchilik fikriga asoslangan moliyalashtirish (jamoatchilik moliyalashtirishi) tajribasi rivojlangan davlatlar misolida tahlil qilinadi. Jamoatchilik moliyalashtirishi startaplar, kichik biznes va ijtimoiy loyihalar uchun muhim moliyaviy mexanizm bo‘lib, turli shakllari va amaliyotlari mavjud. Tezisda AQSh, Buyuk Britaniya, Germaniya va Yevropa Ittifoqidagi jamoatchilik moliyalashtirishi amaliyoti o‘rganilib, uning iqtisodiy va ijtimoiy ahamiyati yoritiladi. Shu bilan birga, ushbu moliyaviy modelning afzalliklari, duch kelinayotgan muammolar va kelajakda uni yanada rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar taqdim etiladi. Tadqiqot natijalari jamoatchilik moliyalashtirishining iqtisodiy taraqqiyotga qo‘shayotgan hissasini aniqlashga yordam beradi.

Zamonaviy ta’lim jarayonida smart texnologiyalardan foydalanish o‘quv jarayonining samaradorligini oshirish va interaktivlikni ta’minlashda muhim rol o‘ynamoqda. Smart ta’lim tizimlari elektron ta’lim platformalari, aqlli doskalar, virtual va kengaytirilgan reallik, sun’iy intellekt asosida ishlovchi ta’lim dasturlari kabi texnologiyalarni o‘z ichiga oladi. Ushbu texnologiyalar o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasini oshirish, masofaviy ta’limni rivojlantirish va individual yondashuvni qo‘llash imkonini beradi. Smart texnologiyalar ta’lim jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilish bilan birga, o‘qituvchilarga ham metodik jihatdan qulay vositalarni taqdim etadi.

SMART texnologiyalari – bu insonlarning kundalik hayotini soddalashtirish, samaradorlikni oshirish va vaqtni tejashga qaratilgan aqlli texnologiyalar tizimi. SMART tizimlar, asosan, turli qurilmalar va ilovalarni bir-biriga ulab, avtomatlashtirish va real vaqtda boshqaruv imkonini yaratadi. Masalan, SMART uylar, SMART transport tizimlari va SMART shaharlar. Bu texnologiyalar internet, sun'iy intellekt va IoT (Internet of Things) kabi sohalarni o'z ichiga oladi. SMART texnologiyalari kelajakda odamlarning hayotini sezilarli darajada o'zgartirishi kutilmoqda.

Ushbu maqolada bulutli va taqsimlangan hisoblash tizimlari o‘rtasidagi asosiy farqlarni tahlil qilinadi. Bulutli hisoblash internet orqali resurslarni markazlashgan holda taqdim etish tizimiga asoslangan bo‘lsa, taqsimlangan hisoblash bir nechta mustaqil kompyuter yoki tugunlarning birgalikda ishlashiga asoslanadi. Maqolada ushbu texnologiyalarning ishlash tamoyillari, afzallik va kamchiliklari, xavfsizlik darajasi, ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash usullari ko‘rib chiqiladi. Bundan tashqari, ularning real hayotdagi qo‘llanilishi, samaradorlik darajasi va o‘zaro aloqasi haqida ham ma’lumotlar beriladi. Mazkur tadqiqot bulutli va taqsimlangan hisoblash texnologiyalarining zamonaviy IT sohasidagi ahamiyatini yoritib, ularni tushunishda yordam beradi.

Ushbu maqolada jismoniy tarbiya bilan shug’ullanuvchilar jismoniy harakatlari orqali bilim va ko’nikmalarga ega bo’lish bilan bir qatorda, bilim va ilm egalashga va o’zlashtirishga xizmat qiladi.

Mazkur maqolada "Qattiq jismlarning solishtirma issiqlik sig‘imini aniqlash" laboratoriya ishini bajarish jarayonida o‘quvchilarning tasavvurlarini kengaytirish va to‘la fikrlash (deep thinking) ko‘nikmalarini rivojlantirish imkoniyatlari o‘rganilgan. Tadqiqotda zamonaviy o‘qitish metodlari, jumladan, raqamli laboratoriya asboblari, kompyuter modellashtirish, interaktiv simulyatsiyalar va muammoli ta’lim usullari qo‘llanildi. Eksperimental natijalar shuni ko‘rsatdiki, zamonaviy texnologiyalar va yondashuvlar yordamida o‘quvchilar aniq natijalarga erishishi, eksperimentlarni tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantirishi va o‘z bilimlarini mustahkamlashi mumkin. Shuningdek, maqolada laboratoriya ishlarining samaradorligini oshirish yo‘llari ham tahlil qilingan.

Mazkur tezisda xalqaro audit standartlari (XAS) asosida bank faoliyatini audit qilishning nazariy va amaliy jihatlari keng yoritilgan. Hozirgi globallashuv sharoitida banklarning moliyaviy hisobotlari bo‘yicha auditorlik xulosasining ishonchliligi va xalqaro talablarga muvofiqligi moliyaviy barqarorlikni ta’minlashda muhim omil hisoblanadi. Shu nuqtai nazardan, tezisda XASning asosiy tamoyillari — auditorning mustaqilligi va xolisligi, kasbiy shubha bilan yondashish, oqilona ishonch darajasini shakllantirish, auditni to‘g‘ri rejalashtirish va risklarni baholash, hujjatli dalillarga asoslangan audit xulosasini tayyorlash kabi muhim jihatlar atroflicha tahlil qilinadi. Bank faoliyatini XAS asosida audit qilishda uchraydigan dolzarb muammolar, ularni bartaraf etish yo‘llari, hamda xalqaro standartlarning milliy amaliyotga moslashuvi bilan bog‘liq tavsiyalar berilgan. Shuningdek, tezisda bank auditi jarayonining bosqichlari bosqichma-bosqich yoritilib, har bir bosqichda XAS talablari qanday qo‘llanishi lozimligi izohlanadi. Tadqiqot natijalari banklar faoliyatining shaffofligi, ishonchliligi va samaradorligini oshirishda xalqaro standartlarga asoslangan audit jarayonining o‘rni va ahamiyatini ochib beradi.

Ushbu maqolada korxonalar faoliyatida ichki moliyaviy nazorat usullari va nazorat qilish mexanizmlarini takomillashtirish masalalari tahlil qilinadi. Ichki moliyaviy nazorat tizimi korxonaning moliyaviy barqarorligi va samaradorligini oshirishda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, uning to‘g‘ri tashkil etilishi korrupsion xavflarni kamaytirish va moliyaviy intizomni mustahkamlashga xizmat qiladi.

Barqaror rivojlanish va loyiha boshqaruvining integratsiyasi. Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishda loyiha boshqaruvining integratsiyasi juda muhimdir. Loyiha boshqaruvchilari, ekologik, iqtisodiy va ijtimoiy jihatlarni birgalikda boshqarish orqali loyiha natijalarining barqarorligini ta'minlashlari kerak. Bu jarayonlarni samarali boshqarish uchun, loyiha boshqaruvchilari ko'plab ilg'or yondashuvlar va texnologiyalardan foydalanishlari mumkin. Masalan, barqaror loyiha boshqaruvi uchun yangi texnologiyalar va raqamli vositalar yordamida ekologik va iqtisodiy natijalarni aniq o'lchash mumkin. Bu texnologiyalar orqali loyiha boshqaruvchilari yanada samarali qarorlar qabul qilishlari mumkin. Loyiha boshqaruvchilari uchun barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishdagi chaqiriqlar. Barqaror rivojlanish maqsadlariga erishishda loyiha boshqaruvchilari turli chaqiriqlarga duch kelishadi. Eng katta chaqiriqlardan biri — resurslarning cheklanganligi va global o'zgarishlarga tezkor javob berishdir.

В условиях модернизации общего образования особое внимание уделяется процессу развития личности, востребованной современным обществом. Роль школьного образования в этом процессе заключается в социализации подрастающего поколения, направленной на «формирование активной личности, которая, овладев нормами культуры и социальными ролями способна влиять на социокультурную среду». Важными задачами современного образования становятся не только формирование системных знаний, учебных умений и навыков, но и развитие коммуникативных умений и умений осуществлять самоуправление учебно-познавательной деятельностью.

MICE turizmi so’nggi yillarda butun dunyo bo'ylab sezilarli o'zgarishlarga uchradi. Ushbu turizm turi, avvalambor, biznes va professional tadbirlarni tashkil etish uchun muhim platforma bo'lib, jahon iqtisodiyoti va texnologik rivojlanishning ta'siri ostida rivojlanmoqda. Ushbu maqolada MICE turizmining so'nggi yillarda o'zgarishlari va yangi trendlar tahlil qilinadi. Pandemiya davridan keyingi tiklanish jarayoni, raqamli va gibrid tadbirlar formatsiz, ekologik barqarorlik, shuningdek, mintaqaviy farqlar va preferensiyalarni inobatga olgan holda MICE bozorining evolyutsiyasi haqida so'z yuritiladi. Shuningdek, bu turizm sohasi uchun yangi imkoniyatlar va tajribalar, shu jumladan, innovatsion texnologiyalar, masofaviy ish va xususiy tadbirlar, mijozlarga yo'naltirilgan xizmatlar va yangi biznes strategiyalari tahlil qilinadi.

Household waste is generated in residential areas, including workplaces. The accumulated solid household waste is transported to specially designated locations using specialized vehicles. When solid household waste remains stationary for an extended period at permanent storage sites, biological changes occur under external influences, leading to the decomposition of the organic components of the waste. During the chemical and biochemical transformation process of decomposition reactions, various by-products are released, which disperse into the air through the wind and spread across residential areas. At the same time, soil, water, and the atmosphere become contaminated.

Ushbu maqola internet texnologiyalarining zamonaviy rivojlanishini ko'rib chiqadi va turli sohalardagi ta'siri haqida ma'lumot beradi. Maqolada 5G texnologiyasining yuqori tezlikdagi internet rivojlanishini boshlashda o'ynayotgan roli, bulutli yuk, Internet of Things (IoT), sun'iy intellekt (AI) va mashina o'rnatish texnologiyalarining rivojlanish, kibershaxsiyatsizlik va internetga oid muammolarga yordam berishi mumkin. Ijtimoiy tarmoqlar va onlayn platformalarning keng tarqalishi, virtual (VR) vailgan haqiqat haqiqat (AR) texnologiyasining internetda o'z o'rnini topishi haqida ham so'z yuritiladi. Maqola internetning rivojlanishining rivojlanishi va uning ijtimoiy, iqtisodiy va texnologik o'zgarishlar haqida fikr bildiradi. Yangi texnologiya innovatsion yechimlarni katta muammoga ega bo'lsa-da, muammo va ma'lumotlarni himoya qilish masalalari.

Ushbu maqolada 5G texnologiyasining asosiy afzalliklari va xavfsizlik masalalari tahlil qilinadi. 5G aloqa texnologiyasi yuqori tezlik, past kechikish va kengaytirilgan tarmoq sig‘imi kabi bir qator ustunliklarga ega bo‘lib, u sanoat, transport, tibbiyot va ta’lim sohalarida innovatsion imkoniyatlar yaratmoqda. Shu bilan birga, 5G texnologiyasining keng joriy etilishi kiberxavfsizlik, ma’lumotlar maxfiyligi va milliy xavfsizlik bilan bog‘liq muammolarni ham yuzaga keltirishi mumkin. Ushbu maqolada 5G tarmog‘ining texnik va amaliy jihatlari, uning iqtisodiy va ijtimoiy ta’siri hamda xavfsizlik tahdidlari va ularni bartaraf etish yo‘llari ko‘rib chiqiladi.

Ushbu maqolada tarmoq texnologiyalarining rivojlanish tarixi, uning bosqichlari va muhim innovatsiyalar yoritiladi. Dastlabki kompyuter tarmoqlari 1960-yillarda paydo bo‘lib, ARPANET loyihasi orqali zamonaviy internetning asosi yaratilada. Keyinchalik Ethernet, TCP/IP protokollari va simsiz tarmoqlar kabi texnologiyalar rivojlandi. XXI asrda esa 5G, sun’iy intellekt integratsiyalangan tarmoqlar va IoT kabi ilg‘or yechimlar keng qo‘llanilmoqda. Ushbu maqola tarmoq texnologiyalarining tarixiy taraqqiyoti va kelajakdagi tendensiyalarini tahlil qilishga bag‘ishlangan.

Ushbu maqolada simsiz aloqa yaʼni Wi-Fi texnologiyasining rivojlanish tarixi, uning asosiy turlari va zamonaviy qo‘llanilish sohalari tahlil qilinadi. Wi-Fi texnologiyasi bugungi kunda global miqyosda eng keng qo‘llaniladigan simsiz aloqa texnologiyalaridan biri bo‘lib, u internetga ulanishni tez, qulay va samarali amalga oshirish imkonini beradi. Shuningdek, Wi-Fi turlarining farqlari, jumladan, Wi-Fi 4 (802.11n), Wi-Fi 5 (802.11ac), Wi-Fi 6 (802.11ax) va Wi-Fi 6E texnologiyalarining imkoniyatlari, tezligi va samaradorlik jihatlari o‘rganiladi. Maqolada Wi-Fi 7 texnologiyasining kelajakdagi istiqbollari ham yoritilib, uning internet tezligi va tarmoq sig‘imi bo‘yicha kutilayotgan yutuqlari haqida fikr yuritiladi. Bundan tashqari, Wi-Fi texnologiyasining zamonaviy qo‘llanilish sohalari, jumladan, uy tarmoqlari, korporativ infratuzilma, sanoat  tizimlari, aqlli shaharlar va jamoat joylarida qo‘llanilishi tahlil qilinadi. Wi-Fi xavfsizligi, muammolari va ularni bartaraf etish usullari haqida ham ma’lumot beriladi. Maqola yakunida simsiz texnologiyalarning kundalik hayotimizdagi oʼrni, ularning afzalliklari va kelajakdagi istiqbollari bo‘yicha umumiy xulosalar keltiriladi.

TCP/IP modeli zamonaviy internet va tarmoq texnologiyalarining asosi bo‘lib, uning modulli tuzilishi, mustaqilligi, standartlashtirilganligi va global qo‘llanilishi tarmoq infratuzilmasining samarali ishlashini ta’minlaydi.Maqolada TCP/IP modelining to‘rtta asosiy qatlami – tarmoq interfeysi, internet, transport va amaliy qatlamlar ning vazifalari va ishlash jarayoni tushuntiriladi. Har bir qatlamning tarmoqlardagi o‘rni, paketlarni uzatish va qabul qilish mexanizmlari ham yoritiladi. Shuningdek, modelning modullilik, standartlashtirish, mustaqillik va globallik kabi asosiy prinsiplari ko‘rib chiqiladi.Maqola TCP/IP modelining real hayotdagi qo‘llanilishi va uning internet, korporativ tarmoqlar, mobil aloqa va IoT kabi sohalardagi ahamiyatini ham ochib beradi. Ushbu material tarmoq texnologiyalarini o‘rganayotgan talabalar va IT mutaxassislari uchun foydali manba bo‘lib xizmat qiladi.

Ushbu maqolada IPv4 va IPv6 protokollari o‘rtasidagi asosiy farqlar va ularning afzalliklari tahlil qilinadi. IPv4 – 32-bitli manzil tizimiga ega bo‘lib, cheklangan IP-manzillar soni sababli hozirgi kunda yetarli emas. IPv6 esa 128-bitli manzil tizimiga asoslangan bo‘lib, juda katta IP-manzillar diapazonini ta’minlaydi. IPv6 xavfsizlik, tezlik, marshrutizatsiya samaradorligi va avtomatik konfiguratsiya kabi jihatlarda ustunlikka ega. Maqolada ushbu protokollarning ishlash tamoyillari, ularning foydalanuvchilarga ta’siri va kelajakdagi ahamiyati haqida batafsil ma’lumot beriladi.

SDN (Software-Defined Networking) – bu tarmoq infratuzilmasini dasturiy ta’minot orqali boshqarish texnologiyasidir. SDN an’anaviy tarmoqlardan farqli ravishda boshqaruv va ma’lumot uzatish qatlamlarini ajratib, tarmoqni markazlashtirilgan holda boshqarish imkonini beradi. Ushbu texnologiya tarmoq resurslarini dinamik taqsimlash, avtomatlashtirish va optimallashtirishni ta’minlab, ma’lumot markazlari, bulutli hisoblash tizimlari, telekommunikatsiya tarmoqlari va korxona infratuzilmasida keng qo‘llaniladi. SDN kontrolleri OpenFlow kabi protokollar yordamida tarmoq qurilmalariga buyruqlar yuborib, ularning ishlashini boshqaradi. SDN texnologiyasi moslashuvchanlik, samaradorlik va xavfsizlikni oshirish imkonini bersa-da, uning joriy etilishi va kiberxavfsizlik tahdidlari muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.

Ushbu maqolada operatsion tizimlarning turlari va ularning asosiy funksiyalari tahlil qilingan. Operatsion tizimlar kompyuter tizimlarining ajralmas qismi bo‘lib, foydalanuvchilarga qulay interfeys yaratish, apparat va dasturiy ta’minot o‘rtasida muvofiqlikni ta’minlash hamda resurslarni boshqarish kabi muhim vazifalarni bajaradi. Maqolada operatsion tizimlarning bir vazifali va ko‘p vazifali, bir foydalanuvchili va ko‘p foydalanuvchili, tarmoq, real vaqt rejimidagi va taqsimlangan turlari o‘rganilgan. Shuningdek, operatsion tizimlarning jarayonlarni boshqarish, xotirani taqsimlash, fayl tizimini tashkil etish, kiritish-chiqarish qurilmalarini muvofiqlashtirish va xavfsizlikni ta’minlash kabi asosiy funksiyalariga alohida e’tibor qaratilgan.

Tarmoq xavfsizligi tarmoqlar, ma’lumotlar va tizimlarni kiber tahdidlardan himoya qilishga mo’ljallangan amaliyotlar, siyosatlar va texnologiyalarni anglatadi. U ma’lumotlarning maxfiyligi, yaxlitligi va mavjudligini ta’minlaydi. Uning ahamiyati ruxsatsiz kirish va ma’lumotlar buzilishining oldini oladi. Korxonalarni moliyaviy yo’qotishlardan va obro’siga putur  yetkazishdan himoya qiladi.GDPR, HIPAA va ISO 27001 kabi qoidalarga muvofiqligini ta’minlaydi. Tarmoq xavfsizligiga asosiy tahdidlar. Ma’lumotlarni buzishi yoki o’g’irlashi mumkin bo’lgan zararli dastur. Hisob ma’lumotlarini o’g’irlash uchun ishlatiladigan aldamchi elektron pochta yoki xabarlar. Xizmatlar mavjud bo’lmasligi uchun tarmoqni ortiqcha yuklash. 

Ushbu maqolada bulutli hisoblash (Cloud Computing) tushunchasi va uning tarmoq infratuzilmasiga ta’siri chuqur tahlil qilinadi. Bulutli hisoblash – bu internet orqali hisoblash resurslari (serverlar, ma’lumotlar bazalari, dasturlar va tarmoq xizmatlari) ni taqdim etuvchi texnologiya bo‘lib, u IaaS (Infrastructure as a Service), PaaS (Platform as a Service) va SaaS (Software as a Service) kabi xizmat modellarini o‘z ichiga oladi.Bulutli hisoblashning tarmoqlarga ta’siri bir qancha muhim jihatlar bilan namoyon bo‘ladi. Birinchidan, tarmoq yuklanishi sezilarli darajada oshadi, chunki foydalanuvchilar katta hajmdagi ma’lumotlarni uzatish va qayta ishlashga ehtiyoj sezadilar. Ikkinchidan  internet tarmoqlariga bog‘liqlik kuchayadi, chunki bulut xizmatlarining ishlashi barqaror va tezkor internetga bog‘liq.

Ushbu maqolada quyidagi asosiy jihatlar ta’kidlangan: Kriptografiya tushunchasi – ma’lumotlarni shifrlash va himoya qilish sohasi ekanligi.  Asosiy tamoyillar – maxfiylik, yaxlitlik, autentifikatsiya va inkorsizlantirish tushunchalari. Kriptografiya turlari – Simmetrik shifrlash (AES, DES) – tezkor, ammo kalit almashinuvi muammosi bor. Assimetrik shifrlash (RSA, ECC) – ochiq va yopiq kalitdan foydalanadi. Xesh-funksiyalar (SHA-256, MD5) – ma’lumot yaxlitligini tekshiradi. Amaliy qo‘llanilishi – Internet xavfsizligi (SSL/TLS, HTTPS). Elektron imzo. Blokcheyn texnologiyasi (kriptovalyutalar). Bank tizimlari va moliyaviy xavfsizlik.  Kriptografiya zamonaviy axborot xavfsizligida muhim rol o‘ynaydi va texnologiyalar rivoji bilan birga takomillashib boradi va kriptografik shifrlash usullari haqida batafsil ma’lumot berilgan. Shifrlashning asosiy turlari va ularning ishlash usullari  tasvirlangan.

Ushbu maqolada sunʼiy intellekt (SI) tushunchasi, uning rivojlanish tarixi va zamonaviy hayotdagi o‘rni tahlil qilinadi. Sunʼiy intellekt – bu inson aql-idrokini taqlid qiluvchi kompyuter tizimlari va dasturlar majmuasi bo‘lib, u mashinasozlik, tibbiyot, ta’lim, moliya va boshqa ko‘plab sohalarda keng qo‘llanilmoqda.Maqolada SI texnologiyalarining asosiy yo‘nalishlari, jumladan, mashinaviy o‘rganish, neyron tarmoqlar, tabiiy tilni qayta ishlash va robototexnika haqida so‘z yuritiladi. Shuningdek, sunʼiy intellektning inson hayotiga ijobiy va salbiy ta’sirlari, kelajakdagi istiqbollari va muammolari tahlil qilinadi.Tadqiqot natijalariga ko‘ra, sunʼiy intellekt texnologiyalari kelajakda yanada rivojlanib, turli sohalarda innovatsion yechimlarni taqdim etishi kutilmoqda. Shu bilan birga, uning xavfsizlik, maxfiylik va axloqiy jihatlari ham muhim masala sifatida ko‘rib chiqilishi lozim.

Mazkur maqolada kompyuter tarmoqlari va ularning turlari haqida ma’lumot beriladi. Tarmoqlarning asosiy turlari geografik qamroviga (LAN, MAN, WAN, PAN), tuzilishiga (mijoz-server va peer-to-peer) hamda topologiyasiga (yulduzsimon, shakarsimon, halqasimon va to‘liq bog‘langan) qarab tasniflanadi. Shuningdek, kompyuter tarmoqlarining ishlash prinsiplari, afzalliklari va kamchiliklari ham yoritib berilgan.

Ushbu maqolada bulutli texnologiyalar tushunchasi, ularning turlari va asosiy afzalliklari haqida ma'lumot beriladi. Bulutli texnologiyalar – bu ma'lumotlarni saqlash, boshqarish va qayta ishlash uchun internet orqali xizmat ko'rsatish tizimi bo‘lib, ular IaaS, PaaS va SaaS kabi asosiy turlarga bo‘linadi. Maqolada bulutli texnologiyalarning qulaylik, tejamkorlik, xavfsizlik, masshtablilik va tezkor ishga tushirish kabi asosiy afzalliklari ko‘rsatib berilgan. Shuningdek, ushbu texnologiyalarning biznes, ta’lim, sog‘liqni saqlash va moliyaviy xizmatlar sohalarida qo‘llanilishi tahlil qilinadi. Bulutli texnologiyalar samaradorlikni oshirish va xarajatlarni kamaytirishga imkon beradi.