POLIMER GELLAR VA TURLARNING SHAKLLANISHI

Abstrak:

Polimerlarni eritmalarda cho‘kma, gel va kristall kabi assotsiatlar hosil qilib fazoviy tuzilishlarini shakllantirishi, avvalom bor, zanjirlarni molekulyar tuzilishi tabiatiga, konfiguratsion ma’lumoti, konformatsion almashishlari va zanjirlarning tartibli o‘zaro ta’sirlashish dinamikasiga bog‘liq bo‘ladi. Bu holat erituvchi sifati, konsentratsiya hamda tashqi maydon ta’sirini o‘zgartirish bilan boshqarilishi mumkin. Makromolekulalarning bunday shakllanish xususiyatlarini aniqlashda quyidagilarga e’tibor berish lozim: cho‘kma hosil bo‘lishini, ya’ni makromolekulalarni ixtiyoriy tarzda tutashib tartibsiz joylashgan va tashkillanmagan holatda fazoviy tuzilish hosil qilishini; gel hosil bo‘lishini, ya’ni zanjirlarni tartibsiz joylashib, ammo ularning alohida elementlari orqali molekulalararo bog‘larni tartibli tashkillanishi bilan fazoviy tuzilish hosil qilishini; kristallanish, ya’ni ma’lum elementlari bo‘lgan zanjirlarning muntazam qismlari ishtirokida tartibli joylashib, molekulalararo bog‘larni vujudga keltirib, fazoviy tuzilish hosil qilishini. Umuman gellar ikki xil, ya’ni kimyoviy va fizik turlarga bo’linadi. Kimyoviy gellarda tartibsiz tarzda makromolekulalar tutashgan joylarida kimyoviy tugunlar, ya’ni kovalent bog‘lar hosil bo‘lgan bo‘ladi. Fizik gellarda tugunlar kuchsiz bog‘lar asosida hosil bo‘lgan bo‘ladi. Bu bog‘lar kimyoviy bog‘lardan farqli tashqi kuchlar ta’sirida osongina parchalanadi.