Центральноазиатский журнал образования и инноваций

Mazkur maqolada intellektual mulk huquqi sohasida sun’iy intellektning o‘rni, dolzarbligi va huquqiy muammolari tahlil qilingan. Muallif sun’iy intellekt texnologiyalarining rivojlanishi natijasida yuzaga kelayotgan mualliflik huquqi, patentlar, savdo belgilari va boshqa intellektual mulk obyektlariga oid masalalarni ko‘rib chiqqan. Shuningdek, xorijiy tajriba asosida O‘zbekiston qonunchiligi uchun takliflar ishlab chiqilgan. Tadqiqotning asosiy maqsadi – sun’iy intellekt mahsulotlarini intellektual mulk sifatida huquqiy tartibga solish zaruratini asoslab berishdan iborat.

This article explores strategic recommendations for enhancing Uzbekistan’s digital economy, grounded in legislative analysis, institutional diagnostics, and global benchmarking. Drawing on case studies from Estonia, South Korea, the UAE, and the United States, and incorporating insights from the UNCTAD Digital Economy Report 2024, the paper proposes actionable reforms in legal harmonization, technological infrastructure, human capital development, and international cooperation. Additionally, presents a dual-scenario forecast for Uzbekistan’s digital growth by 2030 and evaluates the alignment of national reforms with Sustainable Development Goals (SDGs 9 and 17).

Mazkur maqolada “Odisseya” va “Alpomish” dostonlarining syujet qurilishi, qahramonlarning sinovlardan o‘tish jarayoni va epik motivlarning o‘xshash jihatlari qiyosiy tahlil qilinadi. Xususan, Penelopa va Barchinoy tomonidan talabgorlar uchun qo‘yilgan sinov shartlarining mazmuni, ularning ramziy mohiyati hamda epik an’analar bilan bog‘liqligi hamda ikki dostonning mifologik asoslari, sinov motivlari va sadoqat tushunchasi o‘zaro taqqoslanadi.

Историческая трилогия народного писателя Каракалпакии Тулепбергена Каипбергенова “Дастан о каракалпаках”, удостоенная в 1986 году Государственной премии СССР, посвящена воссоединению Каракалпакии с Россией. В первой книге “Сказание о Маман-бие” отображены трагические события середины и второй половины XVIII века, когда разделенные на враждующие роды и племена каракалпаки подвергались опустошительным набегам войск джунгарского и других ханств. Народную мечту об освобождении осуществляет национальный герой Маман-бий – личность историческая.

This article analyzes the role of modern technologies in the process of developing discursive competence in school students. Discursive competence is one of the key aspects of speech activity, encompassing the ability to express thoughts clearly, coherently, and comprehensibly during communication. Modern technologies—including multimedia tools, interactive programs, artificial intelligence assistance, virtual and augmented reality technologies—play a significant role in enhancing students’ oral and written speech skills. The article presents scientifically grounded approaches to the role and effectiveness of these technologies in the educational process.

Ushbu maqolada Muso Toshmuhammad o’g’li Oybekning asari yuzasidan mulohazalar ilmiy nazariy tahlil qilingan.

It should be noted that the mixed feed (granular) product for livestock contains 18 ounces or 65 ounces.the percentages are being formed.How to grow and cultivate granulated meat products, grow and cultivate them not only from the point of view of animal science, but also from the point of view of economics

Ushbu ilmiy maqolada nevroz va depressiya holatlari zamonaviy psixologik, klinik va statistik yondashuvlar asosida tahlil qilinadi. Tadqiqotda bemorlarning diagnostik natijalari, simptomatik tafovutlari hamda psixometrik baholash ko‘rsatkichlari o‘rganildi. Tadqiqot davomida GAD-7 va Beck shkalalari asosida nevroz va depressiya darajalari aniqlab chiqildi, ularning tarqalish foizlari va simptomatik farqlari chuqur tahlil qilindi. Maqolada nevroz va depressiyaning asosiy klinik belgilari, shuningdek, har bir holatga xos emotsional va somatik javob reaksiyalari taqqoslab berilgan. Olingan natijalar asosida differensial tashxis qo‘yishda kompleks yondashuvning afzalliklari, shuningdek, psixometrik testlarning amaliy samaradorligi asoslangan.

Ushbu maqolada ta’lim tizimida raqamli texnologiyalardan foydalanishning ahamiyati, bu borada davlatimiz tomonidan amalga oshirilayotgan islohotlar, raqamli transformatsiya sharoitida ta’lim tizimini yuksaltirish va shu orqali yoshlarda axloqiy-ma’naviy sifatlarni rivojlantirish boshlang‘ich sinf tabiatshunoslik darslarida ekologik tushunchalarni rivojlantirish mazmuni, o‘qitish metodlari, shakl va vositalarini uyg‘unlashtirish, shuningdek, o‘quvchilarning ekologik madaniyatini oshirish, tabiat go‘zalligini his qilish, uni asrash tuyg‘ularini va shaxsiy hayotiy dunyoqarashni to‘g‘ri shakllantirish jihatlari yoritilgan bo‘lib,  boshlang‘ich sinf o‘quvchilarda ijtimoiy faolligini rivojlantirish jarayonlarini tashkil etish va boshqarishda, sub’ektlarning o‘ziga xos xususiyatlari, tashkil etiladigan ijtimoiy funksiyalar aks ettirilgan.

Mazkur maqolada oliy musiqa ta’limida talabalarda improvizatsiya ko‘nikmalarini shakllantirish jarayoni, uning didaktik asoslari va metodik yondashuvlari tahlil qilinadi. Improvizatsiya ijodiy fikrlash, musiqiy ifoda erkinligi va professional mahoratning muhim tarkibiy qismi sifatida talqin qilinadi. Maqolada o‘quv jarayoniga zamonaviy pedagogik texnologiyalarni joriy etish, improvizatsiyani rivojlantiruvchi mashqlar tizimini yaratish va musiqiy tafakkurni kengaytirishning samarali usullari yoritilgan. Shuningdek, xorijiy tajriba bilan milliy tajriba o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik ham o‘rganiladi.

Mazkur maqolada “Kuntug‘mish” xalq dostonining  maktab darsliklarida o‘qitish metodikasi tahlil qilinadi. Unda dostonning mazmuni, badiiy xususiyatlari, obrazlar tizimi va undagi milliy qadriyatlarning o‘quvchilarga yetkazilish usullari ko‘rib chiqiladi. Maqolada shuningdek, dostonni o‘qitishda interfaol metodlardan foydalanish, rolli o‘yinlar, matn tahlili, savol-javoblar, guruhlarda ishlash kabi samarali yondashuvlar haqida fikr yuritiladi. Doston orqali o‘quvchilarda vatanparvarlik, jasorat, sadoqat kabi tuyg‘ularni shakllantirish, xalq og‘zaki ijodining o‘rni va ahamiyatini anglatish asosiy maqsad sifatida belgilanadi. Ishda shuningdek, darsliklardagi topshiriqlar tahlil qilinib, ularni yanada takomillashtirish bo‘yicha tavsiyalar beriladi.

Ushbu maqolada Alisher Navoiyning ramziy obrazlarga ega bo‘lgan ‘‘Lison ut-tayr’’ dostoni va undagi ilk janrlardan bo`lgan munozara janri haqida mulohazalar berib o‘tiladi.Ushbu janr vositasida muallif har bir obraz orqali o‘quvchini fikrlashga, o‘z ruhiy holatini anglashga undaydi. Doston hudhud va boshqa qushlar o‘rtasidagi falsafiy bahslar orqali o‘zbek mumtoz adabiyotida munozara janrining yuksak namunasi sifatida talqin qilinadi.

Mazkur maqolada oʻzbek xalq ogʻzaki ijodi janrlaridan biri xalq latifalarining mazmun mohiyati, oʻziga xos xususiyatlari, oʻrganilishi va oʻqitilishiga doir ma'lumotlar keltirilgan.

Ushbu mаqоlа rаqаmli аsrdа аn’аnаviy rivоyаtlаrning yо‘qоlib bоrаyоtgаn о‘rni vа ulаrni sаqlаsh yоki yаngi аfsоnаlаr yаrаtish mаsаlаlаrini о‘rgаnаdi. Glоbаlizаtsiyа vа texnоlоgik rivоjlаnish shаrоitidа xаlq оg‘zаki ijоdi, аfsоnаlаr vа hikоyаlаr ijtimоiy tаrmоqlаr vа sun’iy intellekt tа’siridа о‘z аhаmiyаtini yо‘qоtmоqdа. Mаqоlаdа ushbu muаmmоning zаmоnаviy kаmchiliklаri tаhlil qilinаdi, аdаbiyоtlаr shаrhi tаqdim etilаdi vа аn’аnаviy rivоyаtlаrning sаqlаnishi yоki trаnsfоrmаtsiyаsi uchun yechimlаr tаklif qilinаdi. Metоdоlоgiyа sifаtidа аdаbiy tаhlil vа ijtimоiy-mаdаniy tendensiyаlаrni о‘rgаnish qо‘llаnilgаn. Nаtijаdа, rivоyаtlаrning rаqаmli muhitdа yаngi shаkllаrdа rivоjlаnishi mumkinligi vа аn’аnаviy merоsni sаqlаsh uchun strаtegiyаlаr muhоkаmа qilinаdi

Ushbu maqolada lof janri haqida ma'lumotlar berilib, bugungi kun maktab darsliklariga kiritish va bu orqali lof janrini yosh avlodga yanada kengroq tanitish haqida fikr-mulohazalar berib o'tiladi. O'quvchilar uchun lof janrining xalq og'zaki ijodidagi ahamiyati, uning tarixi juda qiziqarli va bu haqidagi fikr-mulohazalar bugungi kun uchun ham ahamiyatga ega.

This аrticle аnаlyzes the mоdern trends оf English literаture thаt hаve аrisen in the digitаl аge, their impаct оn sоciety аnd the hаrmоnizаtiоn оf literаture with technоlоgicаl develоpment. The аrticle аlsо cоvers current prоblems in the literаture, their sоlutiоns, innоvаtive аpprоаches tо the surfаce thrоugh new technоlоgies аnd the impаct оf these chаnges оn the upbringing оf the yоunger generаtiоn аnd culture..

В данной статье рассматриваются возможности применения синхронных форм коммуникации в преподавании русского языка студентам экономических направлений. Так же анализируется преимущества и ограничения использования видеоконференций, онлайн-занятий и деловых игр в реальном времени. Приводятся примеры практических заданий, направленных на развитие профессионально ориентированной устной речи.

Maqolada ibratli oilaning jamiyatdagi o‘rni va barkamol avlod tarbiyasidagi asosiy omil sifatidagi ahamiyati yoritilgan. Oila – inson shaxsining shakllanishida birlamchi muhit bo‘lib, farzandlar tarbiyasida ota-ona mas’uliyati, mеhr-muhabbat, axloqiy qadriyatlar, milliy urf-odatlar va madaniyatning roli alohida ta’kidlangan. Shuningdеk, maqolada oilaviy muhitda sog‘lom psixologik muvozanatni saqlash, bolalarda mustaqil fikrlash, ijtimoiy faollik va vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllantirish masalalari ham ko‘rib chiqilgan. Barkamol avlodni tarbiyalashda maktab, mahalla va kеng jamoatchilik bilan hamkorlikda olib boriladigan ishlarning samaradorligi tahlil qilinadi. Muallif ibratli oilani jamiyat taraqqiyotining poydеvori sifatida ko‘rib, uni mustahkamlash borasidagi taklif va tavsiyalarni ilgari suradi.

Ushbu maqola Istanbul shahrida faoliyat yuritgan Oʻzbek takiyalarining tarixiy, madaniy va maʼnaviy ahamiyatini oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda Naqshbandiyya tariqati asosida tashkil etilgan takiyalarning Turkiston va Usmonli imperiyasi oʻrtasidagi aloqalardagi roli, ularning ilm, madaniyat va maʼnaviyat sohasidagi hissasi tahlil qilingan. Maqolada Ayup, Uskudar va Sultontepe kabi joylarda joylashgan Oʻzbek takiyalarining faoliyati, ularning haj ziyoratchilari uchun toʻxtash joyi va ilm markazi sifatidagi ahamiyati koʻrsatilgan. Tadqiqot natijalari shuni koʻrsatadiki, bu takiyalar nafaqat diniy va maʼnaviy markazlar, balki madaniy va ilmiy almashinuv markazlari sifatida ham faoliyat yuritgan. Takiyalarning yopilishi (1925-yil) bilan ularning faoliyati toʻxtatilgan boʻlsa-da, ularning madaniy va maʼnaviy merosi hozirgi kungacha saqlanib qolmoqda.

Ushbu maqola taʼlim jarayonini innovatsion faoliyat asosida tashkil etish va boshqarishda pedagogik mahoratning ahamiyatini o‘rganishga bag‘ishlangan. Innovatsion yondashuvlar zamonaviy taʼlim tizimining ajralmas qismi bo‘lib, o‘quvchilarning ijodiy fikrlashini rivojlantirish, ularning bilim olish jarayonini samarali tashkil etish ta’lim jarayonini tashkil etishda resurslardan unumli  foydalanishga xizmat qiladi. Maqolada pedagogik mahorat va pedagogik texnika, o‘qituvchilarning innovatsion metodlarni qo‘llashdagi roli va taʼlim jarayonida yuzaga keladigan muammolar ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, ushbu tadqiqotda taʼlim sifatini oshirish va pedagogik muammolarni hal etish uchun tizimli yondashuv zarurligi ta’kidlanadi. Maqoladan taʼlim sohasidagi innovatsion faoliyatni rivojlantirishga qaratilgan strategiyalarni ishlab chiqishda manba sifatida foydalanish mumkin.

Маколада стресс ва касбий стресс тушунчасининг моҳияти шахсда намоён бўлишига қараб физиологик ва психологик стресс турлари ажратиб кўрсатилган. Психологик тадқиқотларда, психологик стресснинг информацион, эмоционал стресс турларини намоён бўлиш механизми асослаб берилган.

Ushbu maqola sariq yumronqoziq (Spermophilus fulvus) populyatsiyasining turli biotoplardagi zichligi va tarqalish xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda turning soni va joylashuviga ta'sir ko'rsatuvchi asosiy ekologik (iqlim, tuproq sharoitlari, o'simlik qoplami, yirtqichlar va raqobatchilar mavjudligi) hamda biologik (ko'payish davri, mavsumiy faollik, uyquga ketish, oziqlanish xususiyatlari) omillar tahlil qilinadi.

Статья посвящена всестороннему анализу роли и значения русских православных монастырей и монашества в историко-культурном контексте. Актуальность темы обусловлена необходимостью глубокого осмысления вклада православных монастырей в формирование и развитие национальной культуры, а также недостаточной степенью их научной проработанности в последние десятилетия.

Mazkur maqolada O‘zbekiston Respublikasida ko‘chmas mulkka bo‘lgan huquqlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish tizimining huquqiy asoslari, joriy holati, so‘nggi islohotlar, raqamlashtirish jarayonlari va mavjud muammolar tahlil qilinadi. Asosiy e’tibor tizimni yanada takomillashtirish istiqbollari, jumladan, jarayonlarni soddalashtirish, raqamli texnologiyalarni keng joriy etish va idoralararo integratsiyani kuchaytirish masalalariga qaratiladi. Maqolaning asosiy xulosasi sifatida tizimli islohotlar mulk huquqining ishonchli himoyasini ta’minlash va investitsion muhitni yaxshilash uchun muhimligi ta’kidlanadi.

this article explores the enhancement of integrative language teaching through the application of artificial intelligence technologies. It presents the results of experimental studies conducted among medical students learning English and Latin. The study analyzes how AI tools contribute to the improvement of language skills, motivation, and academic performance. A statistical evaluation of the outcomes demonstrates the effectiveness of AI-based methods in multilingual education. The findings support the integration of AI into language curricula to achieve more personalized and adaptive learning environments.

Точность рефракции после операции по удалению катаракты является ключевым фактором успешного исхода. Однако в случаях с силиконовой тампонадой (СТ) расчет силы интраокулярной линзы (ИОЛ) остается сложной задачей из-за изменений оптических параметров глаза. Современные оптические биометры и формулы расчёта ИОЛ обеспечивают высокую точность в нативных глазах, но их эффективность в глазах после витреоретинальных вмешательств требует дополнительного изучения.

Hozirgi kunda xorijiy tillarni o‘qitishda an’anaviy metodlar bilan birga innovatsion yondashuvlar ham jadal rivojlanmoqda. Ushbu maqolada arab tilini o‘rgatishda media manbalarining (televideniye, radio, internet, kino, musiqiy asarlar va boshqa audiovizualmateriallar) o‘rni va samaradorligi ko‘rib chiqilgan. Media manbalar orqali tilni o‘rgatish nafaqat tilni o‘zlashtirishni tezlashtiradi, balki talabalarni madaniy va kontekstual jihatlarni tushunishga ham yordam beradi. Maqolada media materiallari yordamida arab tilining fonetik, leksik va grammatik xususiyatlarini o‘rganish jarayonidagi samaradorlik ta’kidlangan. Shuningdek, audiovizual materiallar yordamida talaffuz va tinglab tushunish ko‘nikmalarini rivojlantirishningyangi yo‘llari, shuningdek, til o‘qitish metodikasidagi innovatsiyalarni joriy etish muhimligi ko‘rsatilgan.

XXI аср – ахборот технологияларининг гуркираб ривожланган даври. Ҳозирги кунда ҳаётимизни ахборот технологияларисиз тасаввур этиш қийин. Улар ишлаб чиқариш, таълим, соғлиқни сақлаш, молия, транспорт, давлат бошқаруви ва бошқа соҳаларда кенг қўлланилмоқда. Ахборот технологиялари (АТ) – бу ахборотни йиғиш, сақлаш, қайта ишлаш, узатиш ва тарқатиш усуллари ва воситалари мажмуидир. Ушбу мақолада биз ахборот технологияларининг ривожланиш тарихи, асосий йўналишлари, замонавий тенденциялари ва келажак истиқболларини баён киламиз.

Islom tarixida Qurʼon matnining jamlanishi va avlodlardan avlodlarga uzatilishi muhim ahamiyatga ega mavzulardandir. Erta davrdagi islom ulamolari Qurʼon yozilma nusxalari (mus’haflari) haqida turli maʼlumotlarni yigʻib, keyingi avlodlar uchun boy meros qoldirganlar. Ana shunday nodir manbalardan biri arab muhaddisi Abu Bakr Ibn Abu Dovud as-Sijistoniy qalamiga mansub “Kitabul Masohif”” (“Mus’haflar kitobi”) asaridir.

Ushbu maqolada bolalarda hissiy bilish (emotsional intellekt) ko‘nikmalarini shakllantirishning nazariy va amaliy asoslari tahlil qilinadi. Maqola doirasida emotsional intellekt tushunchasi, uning tarkibiy qismlari (o‘z-o‘zini anglash, o‘z his-tuyg‘ularini boshqarish, motivatsiya, empatiya va ijtimoiy ko‘nikmalar) hamda bu ko‘nikmalarni rivojlantirish usullari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, maktabgacha va boshlang‘ich ta’lim muassasalarida samarali o‘quv-metodik faoliyat namunalariga va turli yosh guruhlariga moslashtirilgan mashg‘ulotlarga misollar keltiriladi. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, interaktiv texnologiyalar, o‘yin-metodik usullar va psixologik treninglar orqali bolalarning hissiy intellekti sezilarli darajada yaxshilanadi.

Aniq integral usullari amaliy masalalarni hal qilishda keng qo‘llaniladi. Ushbu maqolada geometriya, fizika, iqtisodiyot kabi sohalardagi masalalarni hal qilish usullari muhokama qilinadi. Ba’zi ma’lum integral hisoblash usullarini o‘zlashtirish hayotdagi amaliy masalalarni hal qilishga yordam beradi. Ushbu bir nechta oddiy misollardan ko‘rish mumkinki, aniq integral yordamida amaliy masalalarni hal qilishning eng muhim jihati masalani raqamlashtirish, matematik nazariya yordamida formulani yozib chiqish va oxir-oqibat integral printsipiga asoslanib natijalarni hisoblashdir.

Ushbu maqolada metrologiyaning nazariy va amaliy jihatlari, tarixiy taraqqiyoti, xalqaro va milliy tizimlardagi ahamiyati, sanoat va fan taraqqiyotidagi o‘rni to‘g‘risida atroflicha tahlil qilingan.  Shuningdek, O‘zbekiston metrologiya tizimida olib borilayotgan islohotlar va istiqboldagi istiqbollar muhokama qilinadi. Zamonaviy texnologik muhitda sifat, xavfsizlik va innovatsiyalarni ta'minlashda aniq o'lchovlar zarurligini ta'kidlab, yuridik, sanoat va raqamli metrologiyaga alohida e'tibor qaratilmoqda.