Мазкур мақолада Ўзбекистон Соғлиқни сақлаш халқ комиссарлиги тасарруфида ташкил топган Ўрта Осиё тиббиёт институти кейинчалик уни Тошкент давлат тиббиёт институтига айлантирилиши билан боғлиқ тарихий жараёнлар ёритилган.

Мақолада Россия империяси босқини арафасида Ўрта Осиё хонликларининг ижтимоий-сиёсий хаёти, аҳолининг бошқарув сиёсатига муносабати маҳаллий тарихчилар ва рус сиёсатчилари асарлари асосида ёритилган. XIX аср иккинчи ярмидаги  Тошкент шаҳридаги қўзғолонлар ва уларнинг оқибатлари баён этилган.

Ушбу мақолада Ўрта Осиёнинг бронза даври жамоаларининг тафаккури тараққиётидаги айрим ўзгаришлар ҳақида бир қанча таҳлилий фикрлар баён этилади.

Ушбу мақолада, Ўрта Осиёнинг бронза-илк темир даври шаҳарларининг XX асрнинг 70-80 йилларида йилларида ўрганилиши ва қадимги шаҳар маданияти тарихи ҳақидаги маълумотлар археологик тадқиқотчилар тамонидан тарихшунослиги таҳлил қилинган. Шунингдек, мақолада Ўрта Осиёнинг қадимги шаҳарларини жаҳон цивилизацияси ривожига муносиб ҳисса қўшган йирик шаҳарлардан бўлганлиги археологик тадқиқотчилар тамонидан асослаб берилганлиги ёритилган.

Ушбу мақолада Ўрта Осиёнинг неолит ва энеолит даври жамоаларининг ибтидоий тафаккури ҳақида бир қанча фикрлар баён этилган.

Ушбу мақолада Ўрта Осиё шишалари ва шишасозлигига оид илмий
изланишлар, бундай ашёлар ҳақида маълумотлар берилган адабиётлар таҳлил
қилинган. Тадқиқотчиларнинг Ўрта Осиёда ХХ асрнинг иккинчи чорагидан бошланган
шишасозликка оид изланишларида қўлга киритилган натижалар ва илгари сурилган
назариялар баъзан бир-бирини тўлдирса, баъзан қарши фикрлар юзага келган.
Шунингдек, тадқиқотларнинг ҳаммаси ҳам айнан шишаларга бағишланмасдан,
изланишлар давомида дуч келингани сабаб адабиётларда қайд этиб ўтилади.

Ушбу мақолада инглиз тилидаги манбаларда туркистон тиббиётининг аҳволи, ўша даврда фаолият олиб борган табиблар ва уларнинг муолажа усуллари ҳақида маьлумотлар келтирилган.

Мақолада муаллиф Иккинчи жаҳон уруши йиллари бошланиши жараёнида Ўрта Осиё халқларининг Совет армиясига сафига чақирилиши, уруш бошланганганда сўнг сафарбарлик этилиши тартиби,  ўзбек йигит ва қизларининг ғалабага қўшган хиссалари, жасорати ва матонати,  босиб ўтган оловли йиллари, уларнинг урушдаги фаол иштироклари ёритилган.

Хозирги кунда чўллашиш муаммоси жахон экологик муаммолардан энг йириги сифатида қайд этилади. Жуда кўп қоятош суратлари неолит даврида Ўрта Осиёда нисбатан нам иқлим, бой флора ва фауна бўлганлиги тўғрисида маълумот беради. Қоятош тасвирларни ўрганиш натижасида, даврлар ўтиши билан гуллаб яшнаган текисликлардан хеч қандай хаёт асари йўқ чўл минтақасини вужудга келишини кузатиш мумкин. Мақолада бугунги кунда тадқиқотчилар томонидан қоятош санъатининг иқлим ўзгариши билан боғлиқ тўртта катта ривожланиш даври кўрсатиб беришга харакат қилинган.

ХIХ асрнинг иккинчи яримида Россия империяси томонидан босиб олинган Ўрта Осиё ҳудудларида яшовчи халқларнинг сиёсий, иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳаётида кескин ўзгаришлар юз берди. Бу даврда подшо Россиясининг импералистик сиёсати ўлка ҳудудини босиб олиш, уни ўз мустамлакасига айлантириш билан бирга маҳаллий аҳолининг маданияти ва маънавиятига ҳам катта зарар етказди.

Ушбу мақолада араб тилининг пайдо бўлиши, унинг грамматик ва адабий нормаларининг шаклланиши, араб тилида сўзлашувчи мамлакатларда ягона араб тилини фусҳа бирлаштириб туриши, қолаверса араб халқларида ўзига хос лаҳжаларнинг тарқалганлиги, шунингдек араб халқларининг турмуш-тарзи, урф-одатлари ва уларнинг ҳозирги кундаги ижтимоий-иқтисодий ҳолатлари, шу билан биргаликда араб тили нафақат араб давлатлари ўртасида, балки Ўрта Осиё халқлари, жумладан Ўзбекистонда ҳам катта қизиқиш билан ўрганилаётганлиги борасидаги фикрлар ўртага ташланган.

Ўзбекистан мустақилликка эришгандан кейин суғариш ва мелиорация ишларини илмий асосида ривожлантиришга катта
эътибор бермоқда. Ҳозирги пайтда Республикамизда суғориш ва мелиорация ишларини ўрганиш ва уларни такомиллаштириш учун Ўзбекистан сув муаммолари институти, Ўзбекистан пахтачилик илмий тадқиқот институти ва унинг вилоятлардаги тажриба станциялари, Ўрта Осие ирригатция илмий тадқиқот институти ва бошқа илмий ташкилотлар фаолият кўрсатмокда.

Мақолада Ўзбекистонда коллективлаштириш жараёнида совет ҳокимиятининг “қулоқларни синф сифатида тугатиш” сиёсати ва унда ОГПУ органларининг иштироки масаласи таҳлил этилган. ОГПУ органлари томонидан сургун қилинган турли тоифадаги “қулоқ” хўжаликлари миқдори ҳақида маълумотлар келтирилган.

Ўрта Осиё минтақаси тарихининг энг қадимги даври тарихшунослик масалалари тадқиқ этилиши тарих фани олдига бир қатор муаммоли вазифаларини кун тартибига қўяди. Аввало, бронза ва илк темир даври минтақа халқлари тарихига оид ёзма манбаларнинг мавжуд эмаслиги, илк темир даврига доир Авеста китобининг Александр Македонский ҳамда Араб халифалиги истилоси даврида йўқ қилинганлиги бу борадаги изланишларни янада қийинлаштиради. Бу йўналишда тарихий-маданий ўлка тарихини тадқиқ этиш бўйича олиб борилган археологик тадқиқотлар таҳлили муҳим ўрин ту тади. Археологик тадқиқотларнинг илк босқичида минтақанинг қадимги тарихий-маданий ўлкаларидан бири Суғдиёна ҳудудида катта майдонларда ястаниб ётган кўҳна шаҳарларнинг кўплаб харобалари асосий қазишмалар объектига айланди.

Темурийлар даври (XIV–XV асрлар) Ўрта Осиё тарихида илм-фан, маданият ва меъморчиликнинг энг юксак чўққиларидан бири ҳисобланади. Амир Темур ва унинг ворислари илм ва маданиятни ривожлантиришга қаратилган сиёсат юритиб, жаҳон цивилизациясидаги Ренессанс жараёнларига салмоқли ҳисса қўшдилар. Бу мақолада Темурийлар даврида илм-фан ва маданиятнинг ривожланиш жараёнлари, уларнинг йўналишлари ва жаҳон маданиятига таъсири атрофлича ўрганилган.

Мақола Ўрта Осиё ҳудудида аниқлаган қоятош ёдгорликларни мавзусига кўра гурухлаштириш масаласига бағишланган. Қоятош ёдгорликларни тематикасига кўра ўндан ортиқ гурухларга ажратиш мумкин. Мақолада улардан фақат асосан тўрт гурухи, ҳусусан: кoинот, дунёнинг пайдо бўлиши ҳaқидaги мавзу, ов вa ўлжa мавзуси акс этган қоятош тасвирлар, ривоятлар ва aфсoнaвий қaҳрaмoнлaр, муқaддaс сиғиниш жойлари мавзуси акс эттирилган тасвирлар таҳлилига эътибор қаратилган.

Ушбу тақдим этилган мақолада Ўрта осиё хусусан мамлакатимизда кенг тарқалган Adonis turkestanica ўсимлиги экстракция жараёнида ҳосил бўлган қолдиғиннинг скрининг тадқиқотларда ўткир заҳарлилиги ва биологик фаоллиги бўйича олинган дастлабки натижалар келтирилган. Олиб борилган тадқиқотларда ушбу ўрганилган модда ўткир заҳарлилиги бўйича мутлоқ заҳарсиз ва безарар гуруҳга мансублиги аниқланди. Шунингдек ўрганилган дозаларда жумладан,  0,1 мг/кг ва 10 мг/кг дозаларда ареколин таъсирида юзага келган барча кўрсаткичлар бўйича кам миқдордаМ-холинолитик таъсир намоён қилди ва 1,0 мг/кг дозада кам миқдорда М-холиномиметик таъсирга эга эканлиги аниқланди.

Ўзбекистон мустақиллиги қўлга киритилгач нафақат юртимиз, балки хорижий мутахассислар олдида ҳам мамлакат ҳаётининг турли жабҳаларини ўрганиш учун янги имконият эшиклари очилди. Натижада, бугунги кунда хорижда Ўрта Осиё, хусусан Ўзбекистонга оид тадқиқотлар сонининг ўсгани ва минтақани ўрганувчи мутахассислар сонининг кўпайиб бораётганлигига гувоҳ бўлишимиз мумкин.

Мамлакатимиз ҳудудида фаолият юритган хонликлардан бири Хива хонлигини (1804–1920) Қўнғиротлар сулоласи бошқарган. Минтақадаги этник таркибнинг хилма-хиллиги, жумладан, ўзбек, қипчоқ, манғит, туркман, қорақалпоқ ва қозоқ қабилалари бўлганлиги сабабли хонлик марказлашган маъмурий бошқарувни ўрнатишда қийинчиликларга дуч келган

Ушбу мақолада мамлакаимиз ва Ўрта Осиё ҳудудида кенг тарқалган Adonis turkestanica ўсимлигининг экстракция жараёнида ҳосил бўлган қолдиғини психофармакологик фаоллигини ўрганиш натижалари тақдим этилган. Ўрганилган моддани тажриба ҳайвонларининг ҳаракат ва қидирув ҳамда анксиолитик фаоллиги 0,1; 1,0 ва 10 мг/кг дозаларда оғиз орқали бир маротаба юбориб ўрганилди. Олиб борилган скрининг тадқиқотлар натижасида ўрганилган модда таъсирида тажриба ҳайвонларининг ҳаракат ва қидирув фаоллиги камайганлиги кузатилди. Шу билан бирга ушбу модда назорат гуруҳига нисбатан яққол анксиолитик фаоллик намоён қилди.

Ушбу мақола Ўзбекистоннинг жанубида жойлашган Сурхон воҳасида ҳам қадимги деҳқончилик маданиятининг вужудга келиши суғориш тармоқлари, шунингдек, сув иншооатларининг барпо этилиши ҳамда ирригация хўжалигининг ривожланиши билан чамбарчас боғлиқ бўлганлиги ҳақида сўз боради.

Ушбу мақолада, Афғон амири Абдураҳмонхоннинг Афғонистон тарихидаги ўрни ва сиёсий майдонга чиқишда қийинчиликларга учраб, Ўрта Осиё хонликларига келганлиги ҳақида сўз боради. Мақолани ёзишда Ўзбекистон Миллий архиви, И-125 жамғармасида сақланаётган “Афғон амирининг Хива хонига ёзган мактуби” маҳаллий манбалар ва адабиётларга қиёслаб ўрганилди.