Muallif ushbu maqolasida Mirzo Bedil ijodini falsafiy tahlil qilgan. Oʻzbek  xalqining vatandosh  siymosi, Sharq madaniyati taraqqiyotiga ulkan hissa qoʻshgan, oʻz  zamondoshlari va ilm axllari tomonidan taqdirlanib, Abulma’oni  laqabi bilan shuhrat qozongan Mirzo Abdulkodir Bedil - qiyosi yoʻq shoir,  mutafakkir  va jamiyatshunos  olim, oʻziga хos  faylasufona qarashlar sohibi boʻlgan insondir.

XX asr boshlarida Turkistondagi ijtimoiy-tarixiy muhit yangicha fikrlaydigan, millat va mamlakat taqdiriga befarq qaramaydigan ijodkorlarni shakllantirdi. Cho`lpon ana shu muhitda ulg`ayib, so`ngra o`zining yangi ijodiy yo`li va obrazlar dunyosiga hamda mustaqil ma`naviy qarashlariga ega bo`lgan ijodkor sifatida namoyon bo`ldi. U o`zbek xalqining XX asr birinchi yarmida ijod qilgan adiblari orasida original falsafiy ifoda imkoniyatlariga ega bo`lgan shaxs sifatida tarixda qoldi, sharq va g`arb falsafiy tafakkurining romantik chashmalaridan bahramand bo`lgani holda falsafiy ijodda serqirra va sermazmun ma`naviy meros qoldirdi.

20-asr ingliz adabiyotida falsafiy roman janri o'zini baland ovozda e'lon qiladi. 20-asr ingliz intellektual romani adabiyotga yozuvchilar mahoratining eng yuqori namunalarini beradi. Intellektual roman tarixiy roman janriga kuchli ta’sir ko‘rsatadi. 20-asr ingliz tarixiy romani mualliflarning tarixga noan'anaviy nuqtai nazardan qarash istagi bilan birlashtirilgan. Yozuvchilar ko'pincha rasmiy tarix fanlari bilan bahslashadilar, afsonalar, afsonalar va afsonalar materiallaridan, shuningdek, bugungi kungacha saqlanib qolgan o'tmishning yozma va ashyoviy dalillaridan foydalanadilar. Ushbu jarayonning boshlanishi 19-asrda tasvirlangan, ammo bu yondashuv nihoyat 20-asrning o'rtalarida shakllangan.

20-asr ingliz adabiyotida falsafiy roman janri o'zini baland ovozda e'lon qiladi. 20-asr ingliz intellektual romani adabiyotga yozuvchilar mahoratining eng yuqori namunalarini beradi. Intellektual roman tarixiy roman janriga kuchli ta’sir ko‘rsatadi. 20-asr ingliz tarixiy romani mualliflarning tarixga noan'anaviy nuqtai nazardan qarash istagi bilan birlashtirilgan. Yozuvchilar ko'pincha rasmiy tarix fanlari bilan bahslashadilar, afsonalar, afsonalar va afsonalar materiallaridan, shuningdek, bugungi kungacha saqlanib qolgan o'tmishning yozma va ashyoviy dalillaridan foydalanadilar. Ushbu jarayonning boshlanishi 19-asrda tasvirlangan, ammo bu yondashuv nihoyat 20-asrning o'rtalarida shakllangan.

Muallif ushbu maqolasida Mirzo Bedil ijodini falsafiy tahlil qilgan. Oʻzbek  xalqining vatandosh  siymosi, Sharq madaniyati taraqqiyotiga ulkan hissa qoʻshgan, oʻz  zamondoshlari va ilm axllari tomonidan taqdirlanib, Abulma’oni  laqabi bilan shuhrat qozongan Mirzo Abdulkodir Bedil - qiyosi yoʻq shoir,  mutafakkir  va jamiyatshunos  olim, oʻziga хos  faylasufona qarashlar sohibi boʻlgan insondir.

Mazkur maqolada Berdaqning olamni bilish haqidagi nazariyalari, Berdaqning falsafiy qarashlari, Berdaq ijtimoiy-siyosiy qarashlarida axloqiy masalalar haqida batafsil bayon etilgan.

Hind falsafasi buyuk Bharata Varsha. Qadimgi Hindistonning ko‘plab falsafiy tizimlari. Hindistonda falsafaning keyingi rivojlanishi. Noodatiy falsafiy ta’limotlar. Upanishadlarda Vedalar mavzulari. Avatar - hind diniy an’analarida insonda eng yuqori ruhiy mohiyat.

Ushbu maqolada yoshlarni harbiy-vatanparvarlik ruhida tarbiyalash kontekstida axloqiy idealning ijtimoiy-falsafiy integratsiyasi ko‘rib chiqiladi. Falsafiy va sotsiologik nuqtai nazarlarni tanqidiy tahlil qilish orqali tadqiqot harbiy-vatanparvarlik tarbiyasi doirasida axloqiy ideallar qanday shakllantirilishi, uzatilishi va ichkilashtirilishini o'rganadi. Tadqiqot shuningdek, ushbu ideallarni zamonaviy jamiyat qadriyatlari va harbiy-vatanparvarlik tarbiyasining o'ziga xos talablari bilan uyg'unlashtirishdagi muammolar va imkoniyatlarni yoritadi.

Hind falsafasi buyuk Bharata Varsha. Qadimgi Hindistonning ko‘plab falsafiy tizimlari. Hindistonda falsafaning keyingi rivojlanishi. Noodatiy falsafiy ta’limotlar. Upanishadlarda Vedalar mavzulari. Avatar - hind diniy an’analarida insonda eng yuqori ruhiy mohiyat.

Mazkur maqolada Sharq to’g’risida shakillangan bilimlar sharqshunoslik tizimi va uning asosidagi metodologiyalar va nazariyalarning paradigmal xarakteriga alohida e’tibor berildi. Sharqning falsafiy  o’ziga xos autentligi va g’arb falsafiy tafakkuri o’rtasidagi umumiy qadriyatlari ko’rib chiqildi va diferensial jihatlar topildi.  Shuningdek, g’arb fikir maktablarida shakillangan sharqshunoslik nazariy metodologik yondashuvlarini bugungi kunda qaytadan ko’rishning obyektiv, zamonaviy sharqshunoslik uchun muhim bo’lgan jihatlari ochib berildi.

Mustaqillikning taraqqiyot yo’li mamlakatimizda fan rivoji uchun keng imkoniyatlar yaratdi. Fanning barcha sohalaridagi kabi falsafada tub o’zgarishlar sodir bo’ldi. Zero, eng qadimiy rivojlanish tarixiga ega bo’lgan falsafa o’zida turli davrlarning ijtimoiy-siyosiy qarashlarini mujassamlashtirib, voqea va hodisalarning mohiyatini anglashni, nafaqat anglash, balki ularga munosabat bildirishni shakllantiradi. Modomiki shunday ekan, bugungi kunda falsafani yanada rivojlantirish, yosh avlodni falsafiy dunyoqarash, zamonaviy fan yutuqlariga asoslangan falsafiy bilimlar bilan qurollantirish muhim ahamiyat kasb etadi. CHunki, I.A. Karimov aytganlaridek, “Bugungi zamonda mafkura poligonlari yadro poligonlaridan ham ko’proq kuchga ega”

Mazkur maqolada bugungi kundagi barcha soxada globallashuv keskin tuz oldi. Madaniyat soxasida, siyosat va shu kabi turli xil yo’nalishlarda o’z ta’sirini ko’rsatmoqda. Ushbu bo’layotgan globallashuvlarga shunchaki ko’z yumishimizning iloji yo’q. Ushbu insho falsafiy muammolarni globallashuv kontekstida ajratib ko'rsatishga harakat qiladi, ular bir-biri bilan chambarchas bog'liqligini va ko'p tarmoqli yondashuvni talab qiladi. Siz quyidagi maqolada globallashuvning turli xil ko’rinishlariga va yechimlariga guvoh bo’lasiz.

Ushbu maqolada inson, uning ijodiy fazilatlari, qobiliyatlari ongli, maqsadli va samarali faoliyati shuningdek, inson hayotining eng muhim qismi bo‘lgan mehnat vositasi, ishlab chiqaruvchi kuch sifatida qaralib, uning qobiliyatlari ishlab chiqarish jarayonidagi faoliyati falsafiy tahlil qilingan.

Falsafiy qarashlarida pozitivist bo‘lgan fransuz faylasufi Jozef Ernest Renan (27.02.1823-2.10.1892) tabiat va jamiyat o‘z qonunlariga ko‘ra taraqqiy etishini e’tirof qilar ekan, bu olamda allaqanday ilgarilanma harakat va ezgulikka umumiy intilish bor, deb hisoblagan. Uning fikricha, ilgari alohida falsafiy tizimlar va nazariyalar mavjud bo‘lib, ularning har biri o‘z tarafdorlariga ega bo‘lgan bo‘lsa, ezgulikda ularning barchasini o‘rganib va umumiy xulosa chiqarish, o‘z aqli bilan ish tutish uchun imkoniyat tug‘ildi.

Ushbu maqolada sharq xalqlarining buyuk mutafakkirlari, ma’rifatparvar allomalarning falsafiy, axloqiy-estetik qirralari, milliy qadriyatlarimiz, jumladan, o‘z kitoblarida ilgari surilgan mafkuraga oid qirralarni ilmiy jihatdan keng o‘rganishga qaratilgan bo‘lib, kitobning yosh avlod ma’naviy tarbiyasidagi ahamiyati beqiyosligi va kitobxonlarning kitobga bo‘lgan qiziqishini oshirish yo‘llari ochib berilgan.

Ushbu maqolada qadriyat tushunchasi, uning mohiyati va klassifikatsiyalash usullari tahlil qilinadi. Qadriyatlarning falsafiy, tarixiy va ijtimoiy jihatlari ko'rib chiqilib, ularning umumiy klassifikatsiyasi taklif etiladi. Tadqiqot qadriyatlarning jamiyat va shaxsiy hayotdagi oʻrnini aniqlash uchun mo'ljallangan.

Maqola Markaziy Osiyo mintaqasidagi Sharq peripatetizmining (IX-XII asrlar) atoqli namoyandalari, axloqiy komil shaxsni shakllantirish muammosini oʻrganishga beqiyos hissa qoʻshgan va rivojlagan Al-Forobiy va Ibn Sinoga bagʻishlangan. Ular ma'naviy barkamollikning chuqur ratsionalistik tasviri, uni ijodkorlik kuchi, elementi sifatida tushundi va Sharq-G'arb falsafiy tafakkurining sinteziga ulkan hissa qo'shdi, unlarning asarlari Evropa Uyg'onish davri rivojiga keyingi turtki bo'lib xizmat qildi.

Ushbu maqolada axborot tushunchasi va uning bugungi kunda tutgan o`rni to`g`risida fikr yuritilgan. Taraqqiyotning yangi bosqichida erkin informatsion muhitning yaratilishi, insonlarning tafakkur darajasining oshib borishiga xizmat qilayotganligi ko`rsatib o`tilgan. Tarixan qisqa davr mobaynida axborot sohasini erkinlashtirish, senzuraga yo`l qo`ymaslik hamda axborot erkinligini optimallashtirishga qaratilgan chora tadbirlarni ko`lamini kengaytirish borasida qillinayotgan va qilinishi kerak bo`lgan ishlar to`g`risida falsafiy mushohada yuritilgan.

Axborot savodxonligi talabalar uchun muhim kompetentsiya bo'lib, tez rivojlanayotgan axborot jamiyatida muhim ahamiyatga ega bo'lgan tanqidiy fikrlash va mustaqil tahlilni rivojlantiradi. Axborot savodxonligini baholashda falsafani integratsiyalash o‘quvchilarning axborotga bo‘lgan munosabatini chuqurlashtirish uchun falsafiy savollar, bahs-munozaralar va axloqiy tahlillardan foydalangan holda o‘ziga xos yondashuvni taklif etadi. Ushbu maqola talabalarning axborot savodxonligini baholash uchun falsafada qo'llaniladigan turli usullar, jumladan, Sokratik so'rovlar, amaliy tadqiqotlar tahlillari, aks ettiruvchi jurnallar, bahslar va axloqiy tahlillarni o'rganadi. Ushbu usullar orqali o'qituvchilar nafaqat o'quvchilarning axborotni topish va baholash qobiliyatini, balki ularning oqibatlarini tanqidiy talqin qilish va axloqiy jihatdan aks ettirish qobiliyatini ham baholashlari mumkin. Natijalar shuni ko'rsatadiki, falsafiy baholash usullarini o'z ichiga olgan holda, tanqidiy fikrlash va axloqiy xabardorlikni ta'kidlab, o'quvchilarning axborot savodxonligini rivojlantirishni yanada to'liqroq tushunish mumkin.

Ushbu maqolada Pahlavon Mahmud ruboiylarining axloqiy-ta'limiy hamda falsafiy mohiyati mavzusida so’z boradi. “Ikkinchi muallim saboqlari” kitobining yana bir nomi “Tarjimon talqinlari” deb ham nomlanadi. Pahlavon Mahmud she’riyatini boshqa tillarga tarjima qilishgan. Bu jarayonni ruboiylarning boshqa tarjimonlar tomonidan o‘zbekchaga ag‘darilganida ham ko‘ramiz. Ammo, tarjimonlar birlamchi vazifani bajarishgan-u ... tamom. Bizga ruboiylarning o‘zimiz tushunadigan matnini taqdim qilishgan, xolos. Ularni to‘liq tushunish, yashirin ma’no-mazmun, mohiyatini ochib berishda Matnazar Abdulhakimning xizmati katta ekanligining guvohi bo‘lamiz. Matnazar Abdullhakim Pahlavon Mahmud ruboiylarini faqatgina tarjima qilmasdan, ularni izohlab bergan.

Maqolada yoshlar axloqiy tarbiyasini yuksaltirishda ommaviy-madaniy tadbirlarning o‘rni va roli shuningdek, o‘tkaziladigan tadbirlarning mazmun-mohiyati va ularning jamiyatdagi vazifasi hamda tarbiyaviy ahamiyati falsafiy tahlil qilinadi. Shu bilan birga ommaviy-madaniy tadbirlarning yoshlar ma'naviy dunyoqarashigi ta'siri masalasi ham ko‘rib chiqiladi.

Qiyoslash munosabati predmetning sifat va miqdoriy xususiyatlarini ochib beruvchi sifat va miqdor kategoriyasiga mansub  bo‘lib, ular o‘zaro bir – biriga bog‘liq bo‘lgan  falsafiy tushunchalardir. Dastlab,  inson tafakkurida  narsa yoki hodisaning sifati, keyin esa ularning miqdori aniqlanadi.

Maqolada ilk Uyg‘onish davri falsafiy g‘oyalar rivojida muhim o‘rin tutgan Beruniy va Ibn Sinoning ilmiy-falsafiy merosi ko‘rib chiqiladi. Beruniy va Ibn Sino o‘rtasidagi yozishmalar misolida, 11-asr Markaziy Osiyo mutafakkirlari falsafiy gʻoyalari bilan qadimgi yunon mutafakkirlari oʻrtasidagi munosabatlar muammolari ochib berilgan. Maqolada yunon faylasufi Aristotel asarlaridagi borliq falsafasi muammolari bo’yicha Beruniy va Ibn Sinoning yozishmalarining sinergetik jihatlari ochib beriladi.

Ushbu   maqolada   izohli lug`atlarda falsafaga oid terminlarning semantik xususiyatlari  haqida so`z yuritiladi.

Mazkur maqolada dunyoning rivojlangan mamlakatlarida “yashil” iqtisodiyotning o’sish tendentsiyalari bayon etiladi. Asosiy e’tibor turli etakchi manbalarda “yashil” iqtisodiyotga berilgan ta’riflarga qaratiladi. “Yashil” iqtisodiyotning eng muhim tomoni bu avvalo iqtisodiyotning o`zi va iqtisodiyotning ijtimoiy-iqtisodiy sohasi ekanligi asoslanadi.