Ma`lumki, o‘zbek xalqi azal-azaldan shakllanib kelgan, hayotimizda chuqur o‘rin egallab, oliy qadriyatlar darajasida e’tirof etiluvchi ijtimoiy institutlar sifatida mahalla va oila alohida ajralib turadi. Ushbu maqolada oila institutining ijtimoiy taraqqiyotidagi oʻrni va oila mustahkamligini taʼminlash omillari haqida so`z yuritilgan.

Oila jamiyatning quyi asosiy bo'g'inidir. U insonning hayotga kelishi, tarbiyalanishidagi asosiy makon. Oila bir necha kishilarni birgalikda yashash joyi. Oila to‘liq bo'lishi uchun ota-ona va farzandlar bo'lishi shart. Uiarning birortasisiz ham oila bo'lishi mumkin. Lekin bunday oilada yetishmovchilik bo'ladi. Har bir oila ma’lum xonadonga mos bo'ladi.

Ushbu maqolada oila ijtimoiy hayotning abadiyligini, avlodlarning davomiyligini, tarbiyaning uzluksizligini taʼminlaydigan, kelajak nasl qanday boʻlib yetishishiga oʻz taʼsirini koʻrsatadigan ijtimoiy makon va pedagogik omil vazifasini bajarishi yoritilgan. Inson oilada shakllanadi. Oila muhabbat, hurmat, birdamlik va mehribonlik manbai. Aynan shu qadriyatlarga har bir rivojlangan jamiyat suyanadi.

Mazkur maqolada jamiyatda gender tengligiga intilish sharoitida oila va nikohning roli muhokama etiladi. Shuningdek, oila institutiga nisbatan gender tenglashtirishni joriy etish muammolari va ularning an’anaviy muqobillari qiyosan o‘rganildi.

Ushbu maqolada muallif tomonidan oilaviy qadriyatlar tizimi aosida madaniyatning shakllantirishda uning muhim ahamiyati ko’rib chiqiladi va tahlil qilinad. Shuningdek, eng avvalo oila va nikoh munosabatlarini takomillashtirishning qonuniy bazasi yaratilib, oila jamiyatning ustivor yoʼnalishiga aylantirildi va uni muhofaza qilishga qaratilgan qator qonunlar va qonun osti hujjatlarni ham qabul qilinganligini, shu bilan bir qatorda oila maktablariga ham davlatimiz tomonidan katta etibor qaratilmoqda. Ko’p asrlar davomida oila har qanday tsivilizatsiyalashgan jamiyat ijtimoiy tuzilishining zaruriy tarkibiy qismi bo’lib kelgan. Jamiyat oiladan boshlanadi, shaxsning shakllanishi unda sodir bo’ladi.

Muallif ushbu maqolasida oila institutini jamiyatdagi eng muhim hodisalardan biri sifatida tahlil qiladi. O‘zbekiston Respublikasida oila instituti yosh avlod tarbiyasidagi jamiyatning muhim institutlaridan biri sanaladi. Binobarin, oila farovonligi jamiyat farovonligi kabi davlat siyosatining muhim yo‘nalishlaridan biridir.

Oila birligi har qanday sog'lom jamiyatning poydevorida yotadi. Oila ichida ijtimoiy nizolar oila a'zolarining turli qarashlari, ustuvorliklari va ehtiyojlari tufayli yuzaga kelishi mumkin. Bunday nizolar hal qilinmagan holda, munosabatlarga putur etkazishi va oilaviy birdamlikka putur etkazishi mumkin. Shu sababli, oilalar ijtimoiy nizolarni bartaraf etish uchun konstruktiv yondashuvlarni ishlab chiqishlari juda muhimdir. Ushbu maqolada oilalarga nizolarni tinch yo'l bilan oldini olish va hal qilishda yordam beradigan ijtimoiy fan tadqiqotlariga asoslangan bir nechta pedagogik tamoyillar bayon etilgan.

Oila muammosi azaldan insoniyatning diqqat markazida bo'lib kelgan. Chunki oila mustahkamligi jamiyat faravonligining asosiy negizidir. Shu sababli Respublikamiz rahbariyati har bir xonadonning tinchligini, oilalarda farzandlarning baxtli, barkamol o'sishini taminlashga qaratilgan qator tadbirlarni amalga oshirmoqda.

Ushbu maqola Oila - baxt qo’rg’oni va jamiyatda oilaning tutgan o’rni  haqida bo’lib mavzu yuzasidan tadqiqotchi olimlarning fikr va mulohazalari chuqur o’rganib chiqildi. Oila ijtimoiy institut sifatida insonning shaxsiy hayoti uchun ham, jamiyatning ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy rivojlanishi uchun ham katta ahamiyatga ega. Zamonaviy jamiyat postindustrial jamiyat sifatida tavsiflanadi, unda yosh avlod o'zining o'ziga xos muammolari va afzalliklari bilan davlatning shakllantiruvchi manbai hisoblanadi. Shu munosabat bilan, yaqin kelajakda yoshlarimizning moslashuvi va ijtimoiylashuvining o'ziga xosligi muammosi mavjud.

Mazkur maqolada maktabgacha ta'lim tashkilotining oila bilan hamkorlikdagi ishining mazmuni, Maktabgacha ta’lim tashkiloti va oilada metodik ishlar olib borilishi,MTTning oila bilan ishlash shakllari yoritilgan.

Oila borki nizo bo`ladi va barchamizga ma`lumki urush- janjalsiz oilalarning bo`lishi amrimahol. Xalqimizda bir gap bor: oshsiz uy bo‘lishi mumkin, lekin nizosiz uy bo‘lmaydi deb. Shunday ekan, bu arzimas shirin tashvishlarni nizolarga aylantirishdan ko`ra, uni yaxshilikka yo`yib ketish eng to`g`ri yo`ldir. Bu maqola orqali biz oilalarda yuzaga keladigan turli xil nizolarni va ularning turlarini ko`rib chiqishimiz mumkin bo`ladi. Agar kelishmovchiliklar hal qilib bo'lmaydigan bo'lib qolsa va boshqa oila a'zolari taraf olishsa yoki nizoni sahna ortida qo'zg'atsa, muammolar yanada kuchayishi mumkin. Tomonlar nizo borligini qanchalik tez anglab olsalar, shunchalik tezroq muammolarni hal qila boshlaydilar. Nizolarni bartaraf etishda oila boshlari va yosh oila egalari asosiy rolni bajarishadi.

Ushbu maqola Oila - baxt qo’rg’oni va jamiyatda oilaning tutgan o’rni  haqida bo’lib mavzu yuzasidan tadqiqotchi olimlarning fikr va mulohazalari chuqur o’rganib chiqildi. Oila ijtimoiy institut sifatida insonning shaxsiy hayoti uchun ham, jamiyatning ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy rivojlanishi uchun ham katta ahamiyatga ega. Zamonaviy jamiyat postindustrial jamiyat sifatida tavsiflanadi, unda yosh avlod o'zining o'ziga xos muammolari va afzalliklari bilan davlatning shakllantiruvchi manbai hisoblanadi. Shu munosabat bilan, yaqin kelajakda yoshlarimizning moslashuvi va ijtimoiylashuvining o'ziga xosligi muammosi mavjud.

Maqola g'arbiy va sharq madaniyatlarida oila tuzilishi va  oilaviy muloqot masalasiga bag'ishlangan. Maqolada "oila" tushunchasi, g'arbiy va sharqiy oila a'zolari o'rtasidagi munosabatlardagi farqlar, g'arbiy va sharqiy tarbiya usulidagi farqlar, shuningdek, G'arb va Sharqda ota-onalar va bolalar o'rtasidagi munosabatlardagi farqlar ko'rib chiqiladi.

Mazkur maqolada jahonda oilaga nisbatan qarashlar va ularning mamlakatimizda oilaga bo`lgan munosabat bilan qiyosi hamda qarindoshlik aloqalari va ularning huquqiy asosi to`g`risida fikr yuritiladi.

Ma’naviy barkamol insonning oila muhiti asosida jamiyatda shakllanishi, Shахsni barkamol inson qilib yetishtirishda maktabning va oilaning ro’li, tarbiya sohasidagi butun ishlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish, ota-onalar o'rtasida ta'lim-tarbiyaga oid tashviqot ishlarini kengaytirish, ularni maktabning faol yordamchilariga, o'quvchilarning sinfdan va maktabdan tashqaridagi ishlarida har tomonlama foydali tashkilotchilariga aylantirish Oila a’zolari o’rtasidagi o’zaro munosabatlar u qaysi tizim bo’lishidan qat’iy nazar, jamiyat a’zolari o’rtasidagi o’zaro munosabat jarayoniga mos kelishi . Jamiyat a’zolari o’rtasidagi munosabat qonunlar, qoidalar, tartib intizom bilan belgilanib, boshqarilib turiladi va bu narsa oilada ham o’z aksini topadi.

Barchaga ma'lumki, ta'lim-tarbiya jarayonida oilaning, ota-onaning o‘rni, mahalla hamda ta'lim muassasalari o‘rni va ahamiyati beqiyos. Ayniqsa tarbiya sohasida oila o‘rni juda muhim. Ya'niki yoritmoqchi bo‘lgan ushbu maqolada aynan shu ta'lim va tarbiya borasida oila, mahalla hamda ta'lim muassasalari o‘rni hamda hamkorligi o‘rganilgan va yoritilgan.

Oilaviy munosabatlarni tadqiq qiluvchi ko‘pchilik psixologlar va sotsiologlar oila rivojlanishida dastlabki davrning muhimligini ta’kidlaydilar. Barcha tirik mavjudotlarda kuzatilgani kabi oila ham paydo bo‘lgan paytda juda zaif hisoblanadi. Yosh oila va unda namoyon bo’ladigan ziddiyatlar xususida psixologiyada turli yondashuvlar mavjud.

Ushbu maqolada oila psixologiyasi va uning asosiy yo‘nalishlari, jumladan, oilaviy munosabatlar, tarbiya, konfliktlarni boshqarish, stressni yengish hamda qadriyatlarni rivojlantirish masalalari yoritilgan. Shuningdek, sog‘lom oila muhitini yaratish bo‘yicha tavsiyalar va psixologik yordamning ahamiyati haqida ma’lumot berilgan. Maqola oilaviy munosabatlarni mustahkamlashga qaratilgan.

Mazkur maqolada Maktabgacha ta’lim tahskilotlari tarbiyachilarining oila bilan   hamkorligi haqida yozilgan bo’lib, unda bolalar bog‘chasi xodimlarini oila bilan hamkorlikdagi ishlaridan eng keng tarqalgan shakl va usullari to’g’risidagi psixolog olimlar tomonidan olib borilgan ilmiy tadqiqotlari hamda ilmiy qarashlari taxlil qilingan.

Ushbu maqolada maktabgacha ta'lim muasasasining maqsadi: bolalarni o'qitish, tarbiyalash, qarab turish va parvarish qilish jarayonida paydo bo'ladigan tomonlarning huquqlari, majburiyatlari va javobgarligini sezilari amalga oshiruvchi ta'lim - tarbiya jarayonini olib borishdir. Maktabgacha ta'lim tuassasasi maktabgacha ta'lim ustaviga muvofiq bo'lgan zarur shart-sharoitlarni ta'minlaydi. Bola tarbiyasida maktabgacha ta'lim, oila va jamiyatning o'rni hususida so‘z yuritildi. Ushbu maqola orqali, bola tarbiyasiga maktabgacha ta'lim, oila va jamiyatning o'rni qay darajada ekanligi haqida ma'lumot olasiz.  

Rivojlangan mamlakatlarda o‘z hayotiy maqsadlarini belgilashda oilaviy munosabatlarni tartibga solish, farzand tarbiyasida muhim manzil barqaror oila – tarbiya maskanni yaratish, oilaviy munosabatlarni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish va yoshlarni oilaga tayyorlashni amaliy yo‘llarini yaratish muhim hisoblanadi. Dunyoda bugungi kunda bir qancha ilmiy-tadqiqot olib boruvchi markazlarda oila va ta’lim muassasalarining o‘zaro hamkorligida barkamol farzandni shakllantirishda ta’lim-tarbiyaning uzviyligini ta’minlash, jamiyatdagi shaxslar o‘rtasida barqaror munosabatlarning o‘rnatilishi kabi masalalar yuzasidan ilmiy tadqiqot ishlari olib borilmoqda. Maqolada oilalardagi ijtimoiy munosabatlar barqarorligini ta’minlashning pedagogik asoslari haqida so‘z yuritiladi.

Ushbu maqolada Saljuqiylar davridagi to‘y marosimlari, nikoh va oila masalalari haqida ma’lumotlar keltirib o‘tilgan. To‘ylardagi urf-odatlar, an-analar, bordi-keldi masalalari, jamiyatda nikohning ahamiyati, Saljuqiylar davrida nikohlar islom tamoyillari va urf-odatlari doirasida amalga oshirilganligi, sovchilik masalalari, nikohdagi tenglik masalalari, to‘ylardagi harajatlar, jamiyatda ayollarning o‘rni, to‘y marosimlardagi turli xil taomlar, mehmonlarni kutin olish va ularga bo‘lgan e’tibor haqida ma’lumotlar keltirilgan.

“Bola huquqlari to‘g‘risida”gi Konvensiyaning 1-moddasiga ko‘ra 18 yoshga to‘lmagan har qanday inson bola hisoblanadi.  Biroq, Konvensiyada ham, Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyaga muvofiq qabul qilingan oila huquqining asosiy hujjatlarida ham bolaning aniq ta’rifiga qaramay, oila qonunchiligi ushbu huquq sub’ektiga murojaat qilish uchun turli atamalardan foydalanadi: «bola», «voyaga yetmagan bola», «voyaga yetmaganlar». Masalan, O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 96-moddasi ota-onalarning voyaga yetmagan bolalariga ta’minot berishi shartligini mustahkamaydi, uning 96-108-moddalari aliment miqdorini, to‘lash tartibini, bolalarning ta’minoti uchun qilinadigan qo‘shimcha xarajatlar, aliment miqdorini kamaytirish yoki undan ozod etish tartibini belgilaydi.

Ushbu maqolada jamiyatning asosiy bo`g`ini sanalgan oilada yuz beradigan nizolar, munosabatlardagi tanazzul hamda erta ajrimlarga sabab bo`layotgan omillar va bu ajrimlarning sonini kamaytirish yo`llari yuzasidan fikr va mulohazalar bayon etiladi.

maqolada O‘zbekistonda so‘nggi  yillarda xotin-qizlar manfaatlariga doir xalqaro standartlar asosida huquqiy-me'yoriy hujjatlar qabul qilinganligi, biroq, amalga oshirilayotgan islohotlarga qaramasdan, oila va jamiyatda xotin-qizlarga nisbatan tazyiq va zo‘ravonlikning turli xil shakllari mavjudligi ko‘rsatilgan, Mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash vazirligi huzurida tashkil etilgan reabilitasiya qilish va moslashtirish markazi faoliyatini tahlil etish orqali oila va jamiyatda xotin-qizlarga nisbatan tazyiq va zo‘ravonlikka qarshi kurashishni kuchaytirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqildi.