Bu maqolada polimer izolyatsiyali kabelni o‘z ichiga olgan xilma-xil polimer materiallarning mexanik buzilishining paydo bo‘lish jarayoniga texnologik faktorlarining ta’siri o‘rganilgan. Bir nechta muhim texnologik faktorlar – masalan, polimer materialning xossalarini, kabelni ishlab chiqarish usullarini va ularning bo‘yicha monitoring tizimlarini o‘z ichiga oladi. Natijalar texnik spektrda polimer izolyatsiyali kabelning ishlash xususiyatlarini yaxshilashda yordam beradi va kabel ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirishda foydali bo‘ladi.

Ushbu maqolada polimerlar, polimer maxsulotlar, polimerlarning olinishi, polimerlarning tabiatga va atrof muhitga tasiri, polimerlarning xossalari, kimyoviy tuzilishi, polimer xolatlar, polimer mahsulotlarning deformatsiyaga, temperaturaga bog`liqligi haqida so'z boradi.

Maqolada mahalliy ashyo va energetik resurslaridan foydalanib, gibrid strukturali geterokompozit polimer materillar olishda neft maxsulotlarini ikkilamchi qayta ishlash natijasida olingan uglerodga boy neft qoldig‘idan texnik uglerodni ajratib olish va ularni mehanik xosslarini yahshilash uchun epoksid smola asosidagi materillarda to‘diruvchi sifatida qo‘llash boyicha so‘z boradi. Reaktoplast asosidagi gibrid materialllar tarkibiga qo‘shilgan texnik uglerodni qoplama materialning ekspluatatsion barqarorligi tadqiqotlandi.

Maqolada temirbeton konstruksyalarini kuchaytirishda ishlatiladigan uglerod tolali kompozit polimer materiallar tahlil qilingan. Uglerod tolasidan foydalanish xususiyatlari. Texnik xususiyatlari va qurilishda qo’llanilishining afzalliklari berilgan.

Maqolada chaqiq tosh-mastikali asfaltbeton va polimer chaqiq tosh-mastikali asfaltbeton qorishmasi tarkibida qo’llaniladigan materiallar tavsifi yoritilgan. Qorishma tarkibida qo’llaniladigan chaqiq tosh, qum, mineral kukun, bitum, barqarorlashtiruvchi qo’shimcha va sirt faol moddalarning fizik-mexanik xossalari va texnik talablari keltirilgan.

Tabiiy va sun’iy kompozitsion materiallar bo‘lib, ularga to‘ldiruvchi  komponent qo‘shib kompozitsion materialning barqarorligini oshiriladi. Kukunsimon  kompozitsion materialdan porshen, shatun, klapanli prujina tarelkalari tayyorlashda keng qo‘llaniladi. Kukunsimon kompozitsion material (SAP) deformatsiya, kesish, payvandlash, korroziya va qizdirishga chidamliligi bilan ajralib turadi. Zamonaviy qurilmalarda metallardan tayyorlangan tolalardan jadallashtiruvchi komponent sifatida foydalanish ko‘zda tutilgan. Qo‘shilgan tola yoki ipchalar bilan konstruksion materialga ishlov berish matritsani har qanday bosimga bardosh berish qobiliyatini oshirish imkonini beradi.

Maqolada 1-navli bug'doy unini 12 oy davomida laboratoriya sharoitida optimal harorat rejimida +10 ºS va havoning nisbiy namligi 50-60% bo'lgan qadoqlash va saqlash uchun polimer plyonkali materiallardan foydalanish imkoniyati ko'rib chiqiladi. Yog'ning kislotali soni va namlikning massa ulushi un sifatining asosiy ko'rsatkichlari sifatida tanlangan. Uzoq muddatli saqlash vaqtida unni tashqi ta'sirlardan himoya qilish uchun poliolefinlarga asoslangan plyonkalardan foydalanish imkoniyati ko'rsatilgan.

Polimer materiallarni amaliy qо‘llanishida turli darajalarda qaytar va qaytmas deformatsion о‘zgarishlar, destruksion parchalanishlar kuzatiladi. Bu jarayonlar kо‘p jihatdan polimerlarning materiallarda izotrop (tartibsiz, amorf) va anizotrop (tartibli, kristallangan, lamellyar, fibrillyar) holatlarda bо‘lishiga, materiallarning shakli, yupqa va qalinligiga bog‘liq bо‘lib, ularni tadqiqot qilish va maqsadli boshqarish usullarini yaratish muhim amaliy ahamiyat kasb etadi.

Mazkur maqola polimerlarning va ular asosida olingan polimer materiallarning tuzilishi, fizik va kimyoviy xossalariini, sanoatda va uy xoʻjaligida ishlatilishini oʻrganish.

Maqolada tuklibargli xandeliya suyuq ekstrakti, dorivor tirnoqgul nastoykasi, to’q qizil exinatseya quruq ekstrakti va turli polimerlar asosida surtma tarkibini tanlash va texnologiyasini ishlab chiqish to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan. Olib borilgan tadqiqotlar natijasida surtmaning fizik-kimyoviy ko’rsatkichlaridan bir xilligi, termo va kolloid turg’unligi o’rganildi.

Suvni zararsizlantirish uchun polimerdan olingan mezoporozli SiOC/ZnO nanokompoziti Tijoriy vinil-funktsional polisiloksanga ZnO nano kukunlarini oddiy mexanik kiritish, so'ngra 700 0C da 2 soat davomida piroliz qilish. Tayyorlangan nanokompozitsiya bilan tavsiflangan X-nurlari kukuni diffraktsiyasi, skanerlash elektron mikroskopiyasi (SEM), transmissiya elektron mikroskopiyasi (TEM), azot fizisorbtsiyani o'lchash va UV-vizion spektroskopiya.

Hozirgi kunda gidrofil polimerlarning bo‘kishini o'rganishga katta e'tibor berilmoqda, ular bir tomondan namlikni juda yaxshi yutish qobiliyatiga ega, ikkinchi tomondan, ular tibbiy maqsadlarda foydalaniladi. Ya’ni zararli tirik mikroorganizmlarni nobut qilish bilan xarakterlidir.

Nanokompozitli qattiq ion o'tkazgich Zr yoki Ti metallini elektrokimyoviy anodlash yo'li bilan ishlab chiqarilgan sirkoniya yoki titaniya nanotrubka massivlarini proton o'tkazuvchi Polianilin (PANI) ionomeri  bilan infiltratsiya qilish orqali tayyorlangan. Olingan material skanerlash elektron mikroskopiyasi, rentgen nurlari diffraksiyasi va infraqizil spektroskopiya yordamida nanotrubkalar matritsaning ionomer bilan muvaffaqiyatli to'ldirilganligini ko'rsatib tavsiflangan. Empedans spektroskopiyasi infiltratsiyadan so'ng o'tkazuvchanlikning bir necha darajaga ko'payishini aniqladi; bundan tashqari, TiO2 ning empedansi PANI nanokompoziti nisbiy namlikka juda sezgir. Ushbu ion o'tkazuvchan nanokompozitlarning mumkin bo'lgan qo'llanilishi qattiq holatdagi namlik sensorlari yoki heterojen katalitik materiallarni o'z ichiga oladi.

Mazkur maqolada metall armatura va kompozit armaturlarni oʻzaro solishtirish yoʻli orqali bir biridan farq ko’rsatilgan.

To‘yinmagan poliefirlar termoreaktiv polimerlar turiga kirib, ko‘p atomli spirtlar va dikarbon kislotalar va ularning angidridi asosida polikondensatlanish reaksiyalari orqali olinadi. Ularning katta qismi qurilish, kemasozlik, kimyo va mebel sanoatida turli umummaqsadli, konstruksion buyumlar va materiallar ishlab chiqarish uchun qo‘llaniladi.

Dunyo bo’yicha, polimer maxsulotlarning turli xildagi poliefirlar bilan o’zaro kompozitsiyalab eksplatatsion xossalarini yaxshilash borasida ko’plab tadqiqotlar olib borilmoqda. Lekin aksariyat hollarda olingan maxsulotning qo’yiladigan talablarga to’liq javob bera olmasligini ko’rish mumkin. Bu holatni, ayniqsa modifitsirlashda ishtirok etuvchi komponentlarning o’zaro kimyoviy bog’lar orqali
birikmasdan, mexanik aralashma holida destruktsiyalanishi bilan bog’liq jarayondir. Biroq modifikatsiyalashda, tarkibida gidroksil saqlovchi poliefir-poliollardan foydalanish yaxshi samara keltirishi ko’p bor o’z isbotini topib kelmoqda. Bugun ushbu jarayonlarni, fenol spirti (va furfural spirti) ko’rib chiqishga erishildi.

Ma’lumki, sanoat oqava suvlari va yuqumli kasalliklar muassasalarining chiqindi suvlarida atrof-muhitga katta zarar yetkazadigan zaharli moddalar bo’lishi mumkin. Ba’zi hollarda asosiy ifloslantiruvchi moddalar og’ir metallar ionlari va xavfli kasalliklarni keltirib chiqaradigan mikroorganizmlardir. Shuning uchun suv ta’minoti manbalarini tozalash va zararsizlantirishning yuqori samarali vositalarini izlash va ishlab chiqish kimyo va kimyoviy texnalogiyaning vazifasidir. Adabiyotlardan ma’lumki, yodning donador polimerlar bilan polimer komplekslari bakteritsid moddalar sifatida keng qo’llaniladi. Molekulyar yod bilan suv o’zaro ta’sirlashganda yod ionlarini chiqarishga qodir bo’lgan poliyodid komplekslarini hosil qiluvchi tolali ion almashinadigan materiallar sintez qilingan. Bunday materiallar nafaqat ichimlik suvi manbalarini zararsizlantirish balki, qandli diabet kasalliklarini davolash uchun yordam beradi.

Ushbu maqola bo'yicha olib borilgan tadqiqot natijalari ishlab chiqarish chiqindilari va mahalliy xomashyodan foydalangan holda, yuqori bo’kadigan gidrogellar olish texnologiyasi masalasiga ilmiy asoslangan  bo'lib, bu mahsulot sifatini yaxshilash, ishlab chiqarish hajmini oshirish va tannarxini pasaytirish imkonini beradi.

9-sinf o’quvchilarni biologiya fanidagi oqsillar va aminokislotalar mavzusini osonroq va samarali tarzda o’tishni an’anaviy va interfaol metodlardan foydalanish usullari.

Plastmassalar organik molekulalarning polimerlaridir. Plastik materiallar yigiruv, qoliplash, ekstruziya yoki quyish kabi turli xil jarayonlar yordamida turli shakllarda eritilishi mumkin. Plastmassalar arzon, engil, mustahkam, chidamli, korroziyaga chidamli, yuqori issiqlik va elektr izolyatsiyasi xususiyatlariga ega.

Ogʼiz boʼshligʼi kasalliklarida dori vositalardan gel va plyonkalar qoʼllashning istiqboli, bu ularning ogʼiz boʼshligʼi shilliq qavati va tish toʼqimasi bilan hosil qiluvchi pardasimon qavatning hosil qilishidir. Pаrоdоnt kаsаlliklаrdа аsоsаn sintetik аntibаkteriаl prepаrаtlаr dаvоlаsh uchun ishlаtilаdi. Birоq sоʼnggi yillаrdа stоmаtоlоglаrning ulаrdаn fоydаlаnishgа bоʼlgаn qiziqishi keskin pаsаygаn, buning sababi bu immunitetning sezilаrli dаrаjаdа pаsаyishi, оvqаt hаzm qilish funktsiyаsi buzilishi hаm mаhаlliy, hаm umumiy, disbаkteriоzning rivоjlаnishi, аllergik reаktsiyаlаr vа bоshqа kаsаlliklаr vujudga kelishidir.

Ushbu maqola bo'yicha olib borilgan tadqiqot natijalari ishlab chiqarish chiqindilari va mahalliy xomashyodan foydalangan holda, yuqori bo’kadigan gidrogellar olish texnologiyasi masalasiga ilmiy asoslangan  bo'lib, bu mahsulot sifatini yaxshilash, ishlab chiqarish hajmini oshirish va tannarxini pasaytirish imkonini beradi.

Hozirgi kunda texnika va kimyo sanoatining, xususan polimerlar kimyosining mamlakatimiz iqtisodiyotini rivojlantirishdagi ahamiyati tobora ortib bormoqda. Polimerlar kimyosi sanoatining rivojlanishini muhim vazifalaridan biri sanoatning barcha tarmoqlarida va turmushda zamonaviy kimyo yutuklaridan to’la foydalanishdir, yangi, mukammalroq va arzon ishlab chiqarish vositalari va xalq iste’mol mollari ishlab chiqarishdir.

Bugungi kunda sanoatda polimer chiqindilar, yog' olish jarayonida hosil bo’ladigan
chiqindilar, eski avtomobil shinalari, Neft-gaz sanoati tarmoklarida hosil bo’ladigan
chiqindilarning miqdori ortib bormoqda. Shu chiqindilarni qayta ishlash muammosi juda ham
dolzarb masalalardan biri ekanligini inobatga olib, ushbu masalalarga qaratilgan ilmiy ishlarni
yanada rivojlantirish zarurligini ko’rsatmoqda.

Mazkur tezisda elektr o‘tkazuvchan polimerlar haqida ilmiy-tahliliy fikr-mulohazalar yuritilinadi.