Neyrolingvistika, til va miya oʻrtasidagi oʻzaro ta'sirlarni oʻrganadigan fan sohasidir. Ushbu maqolada, neyrolingvistikaning asosiy nazariyalariga va modellariga e'tibor qaratilib, ularning tilshunoslik sohasidagi ahamiyati tahlil qilinadi. Neyrolingvistika tilning miya jarayonlariga qanday bog'liqligini, til oʻrganish va ishlatish jarayonlarini tushuntiradi. Asosiy ilmiy yondashuvlar, kognitiv jarayonlar va miya yarimsharalarining tilga ta'siri, shuningdek, neyrobiologik asoslar tahlil qilinadi. Mazkur maqolada tarixiy tadqiqotlardan to zamonaviy modellar va nazariyalargacha boʻlgan rivojlanish jarayoni muhokama qilinadi, shu bilan birga, til va miya oʻrtasidagi oʻzaro ta'sirni tushuntirishga qaratilgan muhim tadqiqotlar va nazariyalar taqdim etiladi.

Neyrolingvistika bu-amaliy psixologiyaning mashhur va qizg'in muhokama qilinadigan sohasidir. Ushbu mavzuning dolzarbligi bir qator sabablarga bog'liq. Birinchidan, neyrolingvistika usullari bir nechta fanlarning chorrahasida joylashgan: psixologiya, psixoterapiya, dasturlash va tilshunoslik. Ikkinchidan, esa- bu asosan inson hayotida amaliy qo'llashga qaratilgan yangi tadqiqot yo'nalishi. Bundan tashqari, neyrolingvistika ko'pincha akademik hamjamiyat tomonidan tanqid qilinsa-da, ushbu intizom ushbu bo'limning darslarida muhokama qilinadigan juda ko'p foydali va "ishchi" texnikalarni o'z ichiga oladi.

ushbu maqola neyrolingvistika va kognitiv pragmatika integratsiyasi asosida til o‘rgatishning neyrometodik modelini taklif etadi. Unda pragmatik kompetensiyaning miyada qanday shakllanishi, xususan ijrovi funksiyalar, mentalizatsiya va kontekstual modellashtirish orqali yuzaga kelishi tahlil qilinadi. O‘zbek va ingliz tillari misolida olib borilgan taqqoslama natijalar bilingvlarda yuqori kognitiv yuklama va frontal aktivlikni ko‘rsatadi. Topilmalar individual neyroprofilga mos ta’lim strategiyalarini ishlab chiqish zarurligini ko‘rsatadi.

Ushbu tezisda xorijiy til talaffuzini shakllantirishda neyrolingvistik yondashuvlarga asoslangan zamonaviy metodika ko‘rib chiqiladi. Neyrolingvistika til va miya faoliyati o‘rtasidagi bog‘liqlikni o‘rganuvchi fan sifatida talabalarning talaffuz ko‘nikmalarini shakllantirishda ilmiy asos yaratadi. Tadqiqotda neyrolingvistik yondashuvning nazariy asoslari, miya faoliyatining talaffuzga ta’siri hamda ushbu yondashuvga tayangan holda talaffuzni o‘rgatishning amaliy usullari va strategiyalari yoritib berilgan. Neyrobiologik tadqiqotlar va xorijiy til o‘qitish tajribalariga tayanib, talaffuz o‘rgatishda ko‘p hissiyotli usullar, ijobiy motivatsiya shakllantirish hamda to‘g‘ri artikulyatsiya va intonatsiyaga doir maxsus mashqlar samaradorligi tahlil qilinadi. Natijalar neyrolingvistik yondashuvlar yordamida o‘qitish talaffuzning ravonligi va aniqligini sezilarli darajada oshirishini ko‘rsatadi.

Xo'sh, ijtimoiy tarmoq nima o'zi, uning qanday turlarini bilamiz? Olib borilgan axborot-tahliliy natijalar va statistik ma'lumotlarga ko'ra, Facebook hozirgi vaqtda dunyoda eng mashhur ijtimoiy tarmoq sifatida etakchi o'rinda bormoqda. Bugungi kunga kelib, Facebook tarmog'ida ro'yxatdan o'tganlar soni bir necha milliard kishidan ortganligi ma'lum qilingan. Undan keyingi o'rinlarni esa Twitter, Instagram, LinkedIn, Google+, Pinterest, Snapchat, YouTube, Reddit, WhatsApp, Flickr, Weibo egallab kelmoqda. Ijtimoiy tarmoqlar hozirgi kunda muhim ahamiyatga ega bo`lgan sayt hisoblanib, bu saytlar har bir sohada yetakchilik qilmoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda aks etayotgan yozishmalarni tahlil qilish ya`ni lingvistik ekspertiza qilish sud-huquq tizimida turli kirminalistik vaziyatlarni aniqlashda qo`l kelmoqda. Insoniyat ijtimoiy tarmoq, internet tarmoqlari bilan yaqindan tanishgani va ko`proq foydalangani sayin kriminalistik holatlar va turli ma`muriy  jinoyatlar ijtimoiy tarmoqlar orqali ko`proq sodir etilmoqda.

Mazkur tadqiqotda tush ko‘rish jarayonida tilni qayta ishlashga mas’ul bo‘lgan neyrolingvistik mexanizmlar o‘rganiladi. Tarixiy va zamonaviy tadqiqotlar (fMRI, PET skanerlari) asosida Broka va Vernike sohalari hamda miyaning temporal bo‘lagi faoliyati tahlil qilinadi. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, tush jarayonida til funksiyalari xotira mustahkamlanishi va hissiy jarayonlar bilan bog‘liq holda kechadi. Mazkur tadqiqot lingvistika va nevrologiya o‘rtasidagi bog‘liqlikni ochib berib, amaliy va nazariy jihatlarga e’tibor qaratadi.

Ushbu maqolada tilshunoslikning zamonaviy yo‘nalishlaridan biri bo‘lgan neyrolingvistikani shakllantirishning indivudial xususiyatlari haqida ma’lumot berildi. Bunda til-miya aloqalari, metodologiylar, tildagi tartibsizlik va aqliy jarayonlar haqida so‘z bordi.

Ushbu maqolada zamonaviy tilshunoslikda konsept, unga berilgan ta’riflar, jahon va oʻzbek tilshunosligida shakllanishi, rus, ingliz tilshunoslari tomonidan amalga oshirilgan tadqiqotlardan olingan misollar, fikr-mulohazalarga va konsept terminiga alohida e’tibor qaratilgan.

Oʻzbek tilini oʻrganish va uni rivojlantirish borasida juda koʻplab tadqiqotlar amalga oshirilganligini bilamiz, albatta. Soʻnggi yillarda oʻzbek tilining yangi sohasi boʻlmish psixolingvistika, neyrolingvistika, lingvokulturologiya yoʻnalishlarida ham bir qancha koʻzga koʻrinadigan tadqiqotlar amalga oshirilmoqda.  Lingvistik  tadqiq  metodlari  rang-barang boʻlgani  holda  fanimizda  ularning  mukammal  tasnifi  haligacha berilmagan.  Lingvistik tadqiq  metodlari odatda  sixronik  va  diaxronik tadqiq usullari sifatida ikki guruhga ajratiladi.

Keyingi yillarda dunyo tilshunosligida tilni undan foydalanuvchi shaxsning nutqiy faoliyati, ruhiyati, ijtimoiy holati, yoshi, jinsi kabilar bilan bog`liq holda o`rganishga, tilning inson nutqiy faoliyati jarayonida kuzatiluvchi funksional imkoniyatlari tadqiqiga jiddiy e`tibor qaratilmoqda. Buning natijasida o`tgan asrning oxirida tilni shaxs omili bilan bog`liq holda o`rganish metodologiyasiga asoslangan va o`ziga xos tahlil usullariga ega antroposentrik tilshunoslikning turli yo`nalishlari ajralib chiqdi. Bugungi kunda kognitiv tilshunoslik, psixolingvistika, lingvokulturologiya, etnolingvistika, neyrolingvistika kabi mazkur yo`nalishlar o`z tadqiq obyekti, predmeti, aniq qo`yilgan maqsad, vazifalari, tahlil usullariga ega

Mazkur maqolada zamonaviy tilshunoslikda shakllanayotgan asosiy ilmiy yo‘nalishlar, ularning predmeti, metodologiyasi va tadqiqot ob’ektlari tahlil qilinadi. Shuningdek, tilshunoslikda interdiscipliner (fanlararo) yondashuvning kuchaygani va tilni ijtimoiy, madaniy, kognitiv hamda gender aspektlarda o‘rganish tendensiyalari ko‘rib chiqiladi. Zamonaviy tilshunoslik yo‘nalishlari son jihatidan ko‘p bo‘lib, maqolada kognitiv tilshunoslik, gender tilshunoslik, neyrolingvistika, korpus lingvistika haqida fikr yuritilgan.