Ushbu maqola shaxs toifalari haqida bo’lib, har bir inson qaysidur toifaga mansubdir. O’z shaxsingizni toping!.

Maqolada fidoiylik va mehribonlik shaxs hususiyatlari haqida malumot va uning namoyon bo'lish shakllari, fidoiylik va mehribonlik shaxs hususiyatlari shakllanishida oilaviy tarbiyaning ta'siri, fidoiylik va mehribonlik shaxs hususiyatlari  shakllanishida oila va oilaviy munosabatlarning ahamiyati, alturistik shaxslarning qadriyatlar tizimi,  shaxsning fidoiylik va mehribonlik shaxs hususiyatlari tarbiyalashning eng samarali usul va vositalari ham yoritilgan.

Inson dunyoga kelar ekan, ma’lum muhit ta’sirida, ijtimoiy-sotsial sharoit negizida shaxs degan maqomga ega bo‘ladi. Shaxs o‘zaro tashqi muhit bilan aloqador bo‘lganligi sababli, ijtimoiylashuv amaliyotini boshidan kechiradi. Shu bilan birgalikda ushbu ijtimoiylashuv jarayonida shaxs psixikasidagi individuallik xususiyatlari (temperament, xarakter, qobiliyat) qaror topadi va rivojlanadi. Maqolada shaxs rivojlanishidagi davriy inqirozlari taʼsirida "Men" konsepsiysining shakllanishi haqida soʻz yuritiladi.

Shaxs tushunchasi insonga taalluqli bo’lib, konkret kishi, ya’ni, muayyan jamiyatning a’zosini ifodalashga xizmat qiladi. Har bir inson tug’ilibdiki, u inson shaxs hisoblanadi. Bolaning o’sib rivojlanishi alohida ahamiyatga ega bo’ladi. Yosh bolaga bir yoki ikki yoshlik paytidan unga tarbiya berish boshlanadi. Yetti yoki sakkiz yoshga yetganida esa uning yoniga ta’lim ham qo’shiladi. Har ikkalasi yillar davomida insonda shakllanadi. Bilmagan narsalari tushuntirilib, qiziqishlariga asoslanib unga biror kasb yoki hunar o’rgatiladi. Shu paytdan boshlab bola o’z kelajagi uchun ilk qadamini tashlagan bo’ladi. Bola jamiyat ichida o’zini qanday tutish kerakligi va qanday rivojlanishi kerakligi haqida fikr yurita boshlaydi. Agar bolani yoshlik paytidan jamiyat ichida ko’proq olib yurilsa u tez ijtimoiy aloqaga kirishishi oson bo’ladi va u katta shaxs bo’lib yetishadi.

Ushbu maqolada ikki turli dunyoqarashga ega yozuvchilarning shaxs va jamiyat o’rtasidagi ziddiyat muammosiga yondashuvlari tahlil qilinadi. Bunda yozuvchilarning ijodiy uslubi, falsafiy qarashlari va shaxsiy tajribalari ularga qanday ta’sir ko’rsatgani o’rganiladi. Maqolada shaxs va jamiyat o’rtasidagi murakkab munosabatlar, individualizm va kollektivizm, ijtimoiy normaga qarshi kurashish kabi mavzular, shuningdek, yozuvchilarning turli uslubiy yondashuvlari orqali bu masalalarning o’ziga xos ifodasi ko’rib chiqiladi. Maqolada Kafkaning va Tolstoyning asarlaridagi shaxs va jamiyat o’rtasidagi ziddiyat muammosiga turlicha yondashishlari tahlil qilinadi.

Internet-makonning o‘ziga xos ijtimoiy voqelik ko‘rinishi sifatida qaror topishi, uning turli kontentlar evaziga mazmunan boyishi, mazkur resurslardan foydalanish sohalarining kengayishi shaxs ijtimoiylashuvi jarayoniga salmoqli ta’sir ko‘rsatdi. U shaxs ijtimoiylashuvining psixo-logik va ijtimoiy mexanizmlari xarakterini o‘zgartirib yubordi. Buning ustiga, internet-makonning vujudga kelishi shaxs ijtimoiylashuvi insti-tutlari turkumini yana bittaga ko‘paytirdi. Shuning uchun ham internet-makonning ijtimoiy voqelik ko‘rinishi sifatidagi fenomenal atributlari haqida fikr yuritganda uning shaxs ijtimoiylashuvi institutiga aylangani masalasini e’tibordan chetda qoldirib bo‘lmaydi.

Maqolada yozuvchi Ulugʻbek Hamdamning she'rlarida shaxs ta'rifida qoʻllangan somatik birliklarning ifodasi, ularning shaxs obrazi turlaridagi oʻxshash va farqli tomonlari tahlil etiladi.

Ushbu maqolada tilshunoslikda shaxs xarakterini ifodalovchi lug'aviy birliklarning tadqiqi va tahlili keltirilgan. Tadqiqot jarayonida lingvistik va psixologik yondashuvlar qo'llanilgan hamda turli adabiyotlar tahlil qilingan. Natijalar shuni ko'rsatadiki, shaxs xarakterini ifodalovchi lug'aviy birliklar tilning muhim qismi hisoblanib, ular orqali insonning ichki dunyosi, hissiyotlari va xatti-harakatlarini aks ettirish mumkin. Shuningdek, ushbu birliklar tilning ifodali vositalaridan biri sifatida xizmat qiladi. Maqolada shaxs xarakterini ifodalovchi lug'aviy birliklarning tasnifi, ularning semantik xususiyatlari va qo'llanilish doirasi batafsil yoritilgan. Maqola oxirida keltirilgan xulosalar tilshunoslik sohasida olib borilgan tadqiqotlarga qo'shimcha hissa qo'shadi.

Maqolada dеstruktiv shaxs va uning manipulyativ munosabatlari, dеstruktiv shaxs manipulyativ munosabatlarining muqim jihatlari yoritilgan. Shuningdеk, muloqot orqali odamlar orasida umumiylik, o`xshashlik, uyg`unlik kabi sifatlar paydo bo`lishiga olib kelishi hamda inson psixik dunyosiga ta`siri masalalari to`g`risida bir necha chet el psixolog olimlari tomonidan tadqiqot ishlari olib borganliklari masalalari yoritilgan.

Mazkur maqolada shaxs og`ishgan xulqning umumiy tavsifnomasi keltirib o`tilgan. Maqola qism esa uning alohida turlarini yoritishdan iborat. Printsipial tarzda muqimi shuki, og‘ishgan xulqning turli shakllari deviatsiya guruhiga mansublari myezonlari hisoblanuvchi umumiy xislatga ega. Shunday ahamiyatli belgilardan biri deb destruktiv – parchalanish aytildi. qaqiqatan, umuman olganda deviant axloq nimaningdir parchalanishiga (soqlik, shaxs munosabatlari, jamoatchilik tartibi) va hatto hayotning o`zini tugashiga olib keladi.

Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasining yangi tahrirdagi Konstitutsiyasiga jinoyat protsessida shaxs huquq va erkinliklarini ta’minlash bilan bog‘liq kiritilgan qoidalar, ularning jinoyat protsessida shaxs huquqlarini ta’minlashdagi ahamiyati va huquqiy tahlili bilan bog‘liq masalalar o’z aksini topgan.

Ushbu maqolada hikoya janrida davr va shaxs munosabatlarini tadqiq markaziga olingan.  Oʻzbek hikoyachiligi qadim va boy tarixga ega ekanligi bilan ajralib turadi. Hikoyachilikning boshqa janrlardan farqi ham shunda. Oʻzbek hikoyachiligi davr va shaxs munosabatlarining oʻzaro konseptual tartibga solingan yoki kishilik jamiyatimizda amalga oshirilayotgan voqea hodisalarga munosabat yangʻligʻ jaranglaydi. Shuningdek, oʻzbek hikoyachiligi mustaqillik davri hikoyachiligi va mustaqillikdan oldingi davr hikoyachiligga boʻlinadi. Hikoya zamon voqealarning obrazlari vositasida yaratilishi va ushbu yoʻldagi bir necha voqealar avlodlar silsilasi mobaynida davom etishi bilan xarakterlanadi.

Maqolada shaxsning shakllanishi va rivojlanish jarayonida sotsializatsiyaning roli muhokama qilinadi va sotsializatsiya jarayonini shaxsni shakllantirishning zaruriy sharti deb hisoblash mumkinmi degan savol tug'iladi. Shaxs va socializatsiya tushunchalari mazmun-mohiyati ko’rib chiqilgan. Shaxs shakllanishining uch bosqichi ko'rib chiqiladi va taqqoslanadi: individ (tabiiy, genetik va biologik jihat), individuallik (psixologik jihat), shaxs (ijtimoiy jihat), shuningdek, sotsializatsiyaning uchta eng muhim sohasi: faoliyat, muloqot, o'z-o'zini anglash. Maqolada dialektik va faol yondashuv, tahlil qilish, umumlashtirish, taqqoslashning asosiy tamoyillari qo'llanilgan. Ijtimoiylashuvning ushbu sohalarini shakllantirish xususiyatlarini o'rganib, shaxsning rivojlanish jarayoni ma'lum bir tarixiy davrda uning turli bosqichlarida (individ, individuallik, shaxs) qanday kechishi haqida xulosalar chiqarish mumkin.

Maqolada oʻzbek tilidagi  shaxs ma’naviyatini ifodalovchi birliklar berilgan va ular tasnif qilingan. Maqollar va matallar hozirgi o‘zbek adabiy tilining rivojlanishida, til me’yorlarining o‘sishida qanday rol bajarayotganligi asosiy muammo sifatida olindi. Maqolada maqollar va matallarning shaxs maʼnaviy olamidagi oʻrni misollar orqali asosli yoritildi.

Psixologiyada shaxs temperamenti atamasi hamda psixolingvistikada shaxs temperament xususiyatlarining namoyon bo‘lishini tadqiq qilishning ahamiyat  haqida fikr yuriladi.

Shaxs shakllanib borar ekan o’zining kasbiy faoliyati ham katta ahamiyatga
egadir. Chunki, kasb shaxsning shakllanishi uchun ham kelajakda rivojlanib borishi uchun
ham aynan qanday kasbni tanlashiga bog’liq ekan.Demak, kasb tanlashda qiyinchiliklar va
tavsiyalar hamda o’z-o’zini anglashi bilan birgalikda shaxs sifatlarining shakllanib borishi
bilan tanishib o’tamiz.

Mazkur maqolada davlat organi, davlat ishtirokidagi tashkilot yoki fuqarolar o`zini o`zi boshqarish organi xizmatchisining moddiy qimmatliklar olishi yoki mulkiy manfaatdor bo`lishi jinoyatining subyekti xizmatchini pora evaziga og`diruvchi har qanday jisomoniy shaxs (umumiy subyekt) hamda  davlat organi, davlat ishtirokidagi tashkilot yoki fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organining moddiy qimmatliklarni olgan yoki mulkiy manfaatdor bo‘lgan xizmatchisi (maxsus sub’yekt) hisoblanishi, “davlat xizmatchisi” hamda “mansabdor shaxs” tushunchalarining o`zaro o`xshash va farqli jihatlari , shuningdek, jinoyat qonunchiligiga subyekt borasida ayrim o`zgartirishlar va takliflar berish bo`yicha qoidalar yoritilgan.

Ushbu maqolada shaxsning qadriyatlari shakllanishi, rivojlanishi, ijtimoiy muhitning bunga ta’sir etuvchi roli va shaxs qadriyatlari shakllanishida oilaning ahamiyati yoritilgan. Shu bilan birga oiladagi munosabatlar tizimi shaxsning dunyoga munosabati va qadriyatlarni o‘zlashtirishda ham muhim ekanligi ochib berilgan.

Bugungi kunda shidat bilan rivojlanayotgan bir davrda O‘zbekistonda yoshlarga e’tibor va o‘sib kelayotgan yosh avlodni ilimli , manan yetuk shaxs bo‘lib tarbiyalanishida uzliksiz ta’limni shakillantirish jumladan umumta’lim maktablarida o‘quvchilarni shaxsiy rivojlanishi, o‘zini anglashi va muayyan bir sohada o‘z ustida ishlash, jamiyatda mustaqil fikirga ega shaxs sifatida namoyon bo‘lishi. Xalq ta’limi tizimida bag‘rikenglik va insonparvarlik tamoyillari inobatga olingan holda tashkil etish nazarda tutilgan.

Ushbu mаqоlаdа shaxs haqida tushuncha, shaxsning qоbiliyаtlаri, qobiliyatini erta yoshdayoq aniqlashning psixologik jihatlatlari, bola qobiliyatni qanday aniqlash va bosh jihatlar o‘rganiladi.

Har tomonlama barkamol shaxsni shakllantirish milliy tarbiyaning bosh maqsadi sifatida jamiyatning barqarorligi va kelajagi uchun muhimdir. Ushbu maqolada barkamol shaxs tushunchasi, uning asosiy xususiyatlari va shakllantirish yo‘llari tahlil qilinadi. Mаʼnaviy-axloqiy tarbiya, jismoniy tarbiya, bilim va intellektual rivojlanish, ijtimoiy faoliyat va fuqarolik tarbiyasi, ijodkorlik va madaniyat kabi yo‘nalishlar batafsil yoritiladi. Shuningdek, oilaning, maktabning, milliy va diniy qadriyatlarning shaxs tarbiyasidagi o‘rni hamda bu jarayonning jamiyat uchun ahamiyati ko‘rsatiladi. Maqolada keltirilgan fikrlar milliy tarbiya tizimini yanada takomillashtirishga qaratilgan tavsiyalar bilan boyitilgan.

Shaxs va jamiyat o’rtasidagi munosabatda ibratlilik tamoyiliga tayangan holda istehzoning roli, unig tabiati, muallif va obrazlarning asl maqsadini, ko’zlangan natijaning tub mohiyatini ochib berishdagi imkoniyatlari hamda istehzo usulining barcha asarlarda birdek qo’llana olish imkoniyati, uning shaxs va jamiyatda mavjud bo’lgan muammolarni ko’rsata olishdagi ahamiyati, badiiy asarda tutgan o’rni izohlab o’tilgan.

Ushbu maqolada shaxs xulq-atvorining  psixofiziologik asoslari, psixologik salomatlikni inson xulq-atvoriga ta’sirini psixofiziolog olimlar tomonidan ilmiy tadqiq etilisi, deviant xulq-atvorli yoshlarning ko‘payib borayotganligi va bunga ruhiy salomatligidagi o‘zgarishlar ham sabab bo‘lishi, depressiya xolatiga tushish va uning psixofiziologik asoslari, muammo va dolzarb masalalari tahlil etilgan.

Mazkur maqolada milliy qadriyatlarning ta’siriga alohida e’tibor qaratilib, shaxsning ma’naviy kamolotini shakllantirishdagi ijtimoiy va psixologik omillarning murakkab o‘zaro ta’siri chuqur o‘rganiladi. Turli madaniy kontekstlardan olingan fikrlar tahlilni boyitib, milliy qadriyatlarning shaxs ma’naviy yuksalishida tutgan o‘rnini yoritib berildi.

Mazkur maqolada chet el va sobiq Ittifoq psixologlari  tadqiqotlarida  shaxs intellektual-aqliy rivojlanishini masalalari keng tahlil qilingan.