Ушбу мақолада уруғлик пахтани пахта пункти ва пахта заводида сақлаш тартиби, сақлаш даврида пахтанинг намлиги ва пахтани ғарамда сақлаш жараёнида ҳароратнинг ўзгариши тўғрисида амалий маълумотлар келтирилган.

Мақолада инновацион технологияларни қўллаш орқали  пахта хўжаликларида экологик вазиятни сақлаш доирасида иккиламчи пахта чиқиндиларини комплекс қайта ишлаш натижасида курилиш матриаллари ва чорва хайвонлар учун озуқа, озиқ-овқат пектинлари, шунингдек ерни хосилдорлиги ошириш учун биогумуслар тайёрлаш технологияси амалга оширилган.

Ҳаво ёрдамида ташиш тизимидаги сепаратор қурилмасида пахта хомашёсини ҳаводан ажратиб олишда  унинг табиий сифат кўрсаткичларига салбий таъсир кўрсатилади. Ушбу мақолада пахтанинг айланма ҳаракат қилувчи тўрли сирт бўйлаб ҳаракатини назарий ўрганиш натижалари келтирилган бўлиб, унга кўра, пахтанинг массаси ва  бошланғич координатага боғлиқ  равишда,  пахта бўлакчаларининг асосий қисми  механик таъсирсиз, ўз оғирлиги ва марказдан қочма куч таъсирида тўрли сирт чегарасидан ташқарига чиқиб кетиши аниқланди. 

Пахта тозалаш машиналарининг ифлосликларни ажратувчи колосникли панжаралари конструкциялари таҳлили шуни кўрсатдики, вазифаси бир хил ва конструкциялари турлича бўлган кўплаб колосниклар ва колосникли панжаралар мавжуд. Ҳозирги вақтгача манбаларда пахта тозалаш машиналарининг колосникли панжараларининг умумий системаси ёки      классификацияси йўқ, бу эса ўз навбатида пахта тозалаш машиналарининг тозалаш системаларини такомиллаштириш ва таҳлил қилганда қийинчиликлар туғдиради.

Пахта хом ашёсига дастлабки ишлов беришда толанинг табиий хусусиятларини сақлаб қолиш ва мамлакат иқтисоди учун ресурстежамкор технологиялар ва ускуналардан фойдаланиш жуда ҳам самарали ҳисобланади. Табиий хусусиятларни сақлаб қолишда пахтани тозалашнинг янада самаралироқ технологияларини излаб топиш улкан аҳамият касб этади. Пахта тозалаш саноатида тола чиқиши ва унинг сифат кўрсаткичларини сақланиши ҳамда эксплуатацион сарф-ҳаражатларни қисқартиришда унга ишлов беришда қўлланилаётган ускуна ва технологиянинг самарадорлиги катта таъсир ўтказади.

Ушбу тадқиқот ишида, нефт ва газ саноати учун бурғулаш қоришмаларининг янги турларини ўзлаштиришда асосий стабилловчи реагент хом ашёси – целлюлозани олиш жараёни тадқиқотлари амлга оширилди. Пахта тозалаш корхоналарининг толали чиқиндиларини (ПТКТЧ) комплекс тарзда целлюлоза олиш жараёни - турли параметрларнинг таъсири ўрганилди.

Ушбу тадқиқот ишида, нефт ва газ саноати учун бурғулаш қоришмаларининг янги турларини ўзлаштиришда асосий стабилловчи реагент хом ашёси – целлюлозани олиш жараёни тадқиқотлари амлга оширилди. Пахта тозалаш корхоналарининг толали чиқиндиларини (ПТКТЧ) комплекс тарзда целлюлоза олиш жараёни - турли параметрларнинг таъсири ўрганилди.

Мақолада республика пахтакорларининг 1941-1945 йиллар давомида пахта етиштириш учун олиб борган машаққатли меҳнатлари ҳамда фашизмни тор – мор келтиришдаги беқиёс ҳиссалари очиб берилган.

Маълумки, республикамизда соҳалар бўйича катта ўзгаришлар кузатилмоқда, жумладан қишлоқ хўжалигида ҳам кластер тизими фаолият юритмоқда. Бунда кластер ажратилган ер эгаси бўлиб, экинларни жумладан ғўзани экиб, парваришлаб, етиштирилган ҳосилни тўлиқ териб олиб, қайта ишлаб калава ип ва тайёр маҳсулот ишлаб чиқариб ўзи сотиш ҳуқуқига эгадир.

Ушбу мақолада турли мавзулар мисолида пахтани етиштириш агротехникасини янада ривожлантириш ҳақида таклифлар берилган.

Ушбу тадқиқот жараёнида “С-8290” ғўза нави вариацион статистик таҳлил натижаларига кўра, “С-8290” ғўза навининг 2021 йил иккинчи йил уруғлик кўчатзори ўсимликликлардан териб олинган оилавий намуналарнинг ип йигирувчанлик коэффициенти бўйича модал қиймат 153-155 оралиғида бўлди. Толанинг ип йигирувчанлик коэффиценти таҳлилларидан келиб чиқиб, кейинги йилда экиш учун нав муаллифлари билан келишилган ҳолда толанинг ип йигирувчанлик коэффиценти 147 дан паст ва 161 дан юқори коэффициентга эга бўлган оилаларни чиқитга чиқарилди.

Пахта-тўқимачилик корхоналарида пахтани майда ифлосликлардан тозалаш учун 1ХК қозиқчали пахта тозалаш машинаси ҳар қайсиси  қозиқчали барабан ва тўрли юзадан хамда, тўртта меъёрлаштирилган ЕН.178 бўлимлардан иборат бўлиб, бошланишдаги қозиқчали бўлим ЕН.178.01 қўшимча таъминловчи валиклар билан жиҳозланган [1-3]. Пахта қозиқчали барабанлар билан тўрли юзалардан ўтказилади, бунда ифлос ифлосликлар ажралади. Иккита қозиқчали блок ифлос ифлосликларни чиқарувчи бункер билан биргаликда тозалаш секциясини ташкил этади ва уни алоҳида қўллаш мумкин.

Ушбу мақолада Хоразм вилоятининг ўтлоқи- аллювиал тупроқлари шароитида кузги буғдой ва такрорий экинларни етиштиришда минимал усулда, ғўза парваришлашда тупроқга комбинaцион агрегат ёрдамида ишлов бериб, бир йўла пушта олиш, мавжуд пушта остига азотли ўғитлар йиллик меъёри ҳисобидан 100 кг/га миқдорда суюқ аммиак шаклида солинганда тупроқ унумдорлигини ошириш, агрофизик, сув-физик ва агрокимёвий хоссаларининг яхшиланганлиги, пировард натижада ғўза ва унинг мажмуидаги экинларнинг ўсиши, ривожланиши ва ҳосил тўплашига ижобий таъсири илмий асосланганлиги билан изоҳланади.

70-70-60 % суғориш режимида туп қалинлиги ва ўғитларнинг ўзаро нисбатига боғлиқ ҳолда ўртача 35,4-40,5 ц/га ҳосил олинган бўлса, 75-75-60 % суғориш режимида ҳосилдорлик вариантлар бўйича ўртача 33,5-36,5 ц/га ни ташкил этди. Тажриба вариантларидан териб олинган пахта ҳосилида толанинг микронейр кўрсаткичи 4,3-4,5 ни ташкил этиб, 75-75-60 % суғориш режимига нисбатан 70-70-60 % режимда суғорилган вариантлардан териб олинган пахта толасининг микронейр кўрсаткичи бир оз юқорилиги аниқланди.

Бугунги кунда дунё миқиёсида суғориш ва суғорма дехқончиликни ривожлантириш муаммоларини хал этилишида томчилатиб суғоришнинг ўрни, ахамияти ҳамда долзарблигини инобатга олган ҳолда, ушбу тизмни янада такомиллаштириш ва пахта майдонлари учун, қолаверса, суғориш майданлари учун тадбиқ этилиши учун ушбу мақолада тавсиялар келтирилади.

Ғўза текстил саноати учун тола маҳсулотини етказиб берувчи асосий қишлоқ хўжалиги экинларидан ҳисобланади. Дунё бўйича пахта толасини етиштиришнинг тахминан 95% улуши ўрта толали Gossypium hirsutum L. турига тўғри келади. Ғўза навларини такомиллаштириш бутун дунёда барча селекция дастурларининг асосий мақсади ҳисобланади.

Кимё усуллар асосида тоза целлюлоза ажратиб олиш жараёнининг олиб борилиши. 

Тўқимачилик саноатидаги технологик жараёнларнинг мураккаблашуви
унда, замонавий техник воситаларнинг қўлланилиши, замонавий бошқариш
қурилмалари асосида бошқариш тизимини яратишни талаб этади.

Ушбу мақолада пахтани ҳаводан ажратувчи СС-15А сепараторига изоляцион камерани ўрнатиш орқали пахтанинг табиий хусусиятлари сақлаб қолиниши яъни чигитнинг механик шикастланиши камайиши ва калта толалалрни пайдо бўлишини олдини олиниши ўрганилган

Ўзбекистон пахтасининг жаҳон пахта бозорида  рақобатбардош бўлишининг асосий омилларидан бири - ҳозирги замон талабларига жавоб берувчи қимматли-хўжалик белгиларининг юқори кўрсаткичларига эга бўлган  янги  ғўза навларини яратишдир.  Серҳосил, тезпишар,  касалликлар ва зараркунандаларга чидамли, толасининг сифати  ва чиқими юқори бўлган навларни яратиш учун ғўза ўсимлигида қимматли-хўжалик белгиларининг генетик назоратини  уларнинг ўзаро коррелятив боғлиқлигини  ўрганиш долзарб муаммолар қаторига киради.

Тўқимачилик ва енгил саноатда ипак ва пахта толали матоларни бўяш ёки уларга гул босиш учун самарали қуюқлаштирувчи таркибларини яратиш муаммоси жуда долзарб бўлиб келмоқда. Боғловчи-қуюқлаштирувчиларнинг асосий функцияси бўёқнинг толага сингиш даражасини ошириш ва мато сиртига бўёқнинг фиксациясини яхшилаш ва матодаги фиксация бўлган рангнинг интенсивлигини оширишдан иборат.

Мақолада ғўзанинг Зарафшон навини парваришлашда Ўздеф ва Полидеф дефолиантларини ғўзанинг кўсакларини очилиш даражасига ҳамда ҳосилдорлигига таъсири бўйича маълумотлар баён этилган бўлиб, ЎзДЕФ дефолиантининг 7,0 л/га меъёрида дефолиациядан 14 кун ўтгач ярим очилган кўсаклар сони 3,6 % ни, очилиш 89,6 % ни, назоратга нисбатан очилиш даражасини 16,3 % гача ортиши, ПолиДЕФ дефолиантининг 6,0 л/га меъёри қўлланилганда очилган кўсаклар сони 88,2 % ни ташкил этиб, назоратга нисбатан 15,0% гача ортиши  аниқланган.

Мақолада пахта тозалаш корхоналаридаги аррали жинларда чигит тукдорлигини жинлаш жараёни бир маромда ва мувофииқлашган ҳолда узатиш бўйича ростлаш таҳлили келтирилган.

Ушбу мақолада такомилаштирилган қуритиш барабанининг ишлаб чиқариш шароитида пахтани хар-хил намлик, ифлослик ва хароратларда қуритиш жараёнларини илмий натижалари бўлиб,  унда барабан ички куракчаларни хар-хил бурчакли, тўрли учбурчак шакли ва тушиш зонаси марказига титиш мосламаси ўрнатилиб, ўтказилган  тажриба синови ва унда олинган илмий тадқиқот тахлиллари келтирилган.