В статье рассматриваются специфические особенности иканского диалекта, входящего в группу североузбекских диалектов Южного Казахстана, связанные с формами согласования и их фонетическими вариантами.

Mazkur maqolada o‘zbek, rus va qoraqalpoq tillaridagi otlarning kelishik kategoriyasi, tvoritelniy va predlojniy kelishigini qiyoslash, o‘zbek va qoraqalpoq tillarida ma’nosi, oʻxshash va farqli tomonlari tadqiq etildi.

Ogahiy poeziyasidagi o'g'uz lahjasiga oid morfologik elementlar. Odatda, grammatik elementlar deganda, kelishik, egalik, ko'plik kategoriyalari affikslarining so'z o'zak-negiziga qo'llanilishida o'ziga xoslik, bir kelishik qo'shimchasi o'rnida ikkinchisining qo'llanilishi nazarda tutiladi. Badiiy asar tilida esa bunday elementlarning - shevalarga xos xususiyatlarning aks ettirilishi natijasida uning xalqchilligi ta'minlanadi.

Ushbu maqola yapon tilidagi kelishik vositalarining semantik xususiyatlarini chuqur tahlil qiladi. Kelishiklar yapon tilida so'zlarning ma’nosini aniqlashda va grammatik munosabatlarni ifodalashda muhim rol o‘ynaydi. Maqolada kelishiklarning turli xil semantik funksiyalari, ularning jumladagi roli va nutqda ko‘rsatadigan ma’noviy o‘zgarishlari o‘rganiladi. Shuningdek, kelishiklarning zamonaviy yapon tilidagi qo‘llanilishi va ularning kontekstga bog‘liq ma’no yuklamalari haqida ma’lumot beriladi.

Ushbu maqolada Gulxaniyning “Zarbulmasal” asaridan olingan parchalar orqali asarning til xususiyatlari tahlilga olindi. Asarda badiiy sanatlar va kelishik qo‘shimchalari va ularning tahlilga olingan. O‘sha davr til xususiytlari va badiiy sanatlarda foydalanilgan qo‘shimchalar tahlili ochib berilgan.

Ushbu maqola tarjima jaroyinida Grammatik muammolarni va Grammatik qismlarni o’z ichiga oladi. Bu maqolada tarjima qilishdagi asosiy grammatik  qiyinchiliklarni va uning shakllarini bir qancha olimlarning ilmiy ishlariga tayangan holda ko’rib chiqamiz. Ushbu maqolada tarjima jarayonida kelishik qo'shimchalari, strukturalarning mos kelmasligi, sintaktik qismlar, tarjimonning roli va grammatik muammolarning  yechimlarini  ko’rib chiqamiz.

ot predmetning nomini bildiradigan, grammatik son, egalik, rod va kelishik kategoriyalariga ega bo‘lgan mustaqil so‘z turkumidir. Otlar son kategoriyasiga ko‘ra ikki shaklga ega: singularis – birlik son va pluralis – ko‘plik son. Lotin tilidagi otlar turlanishiga ko‘ra besh guruhga ajratiladi. Har bir guruhni aniqlashda eng muhim belgi bu – otning Genetivus singularis, ya’ni qaratqich kelishigi birlik shaklidagi qo‘shimchadir.

Ushbu maqolada Turkiy tillarda qo‘llaniluvchi so‘z va iboralar izohi yuzasidan fikr va mulohazalar yuritilgan.  Til aholining kundalik turmush tarzi va yashash sharoitiga monan tarzi oʻzgarib borishi soʻzlovchi va tilovchi oʻrtasidagi oʻzaro munosabatlar ham amalga oshiriladi. Bunda, soʻz yasash soʻzlarning morfologik jihatdan tahlil qilinishi va analizga tortilishida tarixiylik va hozirhi kun masalalarida amalga oshirilayotgan qoʻshimchalar tasnifini ham inobatga olish lozim. Turkiy tillarda soʻzlar va qabilalar oʻrtasidagi munosabatlar natijasida shakllanish va turli xil lahjalar  vositasida oʻzgarishlarga uchrashi mumkin.

Ushbu maqolada arab va o‘zbek tillarida kelishiklarning o‘rni, ularning shakllanishi va sintaktik vazifalari tahlil qilinadi. Arab tilidagi i‘rob tizimi hamda o‘zbek tilidagi kelishik qo‘shimchalari o‘rtasidagi o‘xshash va farqli jihatlar qiyosiy yondashuv asosida ko‘rib chiqiladi.

Otlashgan sifatlar otlar kabi kelishik va egalik qo‘shimchalari bilan turlanadi hamda gapda ega, qaratqichli aniqlovchi, to‘ldiruvchi bo‘lib kela oladi. Masalan, Yaxshi topib gapiradi, yomon- qopib. Yomonning bir qilig‘i ortiq. Qozonga yaqinlashsang, qorasi yuqar, yomonga yaqinlashsang-balosi. Yaxshidan ot qoladi, yomondan-dod.

Ushbu maqolada egalik va kelishik qo‘shimchalarining adabiy va shevalardagi qo‘llanish doirasi o‘rganilgan. Bu qo‘shimchalarni o‘rganish davomida xalq tilining boyligini imkon boricha ko‘rsatib berilgan.

Ushbu maqolada O’zbek, turk, fransuz, nemis va boshqa bir qancha tillar misolida har bir Grammatik kategoriyaga misollar keltirilib, jadval ko’rinishida qiyosiy tahlilga tortilgan. Maqola maqsadi dunyo tillari miqyosida Grammatik kategoriyalarni chuqurroq o’rganish va o’zbek tilining ilmiy boyligini oshirish.

Ushbu maqolada Alisher Navoiy asarlarini til nuqtai nazaridan tahlil jarayoni amalga oshirilgan. Alisher Navoiy asarlarida ifodalangan badiiy san’atlarning qo‘shimchalar va ularning takroridan hosil qilinishi, ko‘makchilar yordamida ifodalanganligi ochib berilgan.

ushbu maqolada qoraqalpoq tilidagi otning barıs shıǵıs va orın kelishiklari semantikasi va ularning ingliz tilidagi ifodalanish usullari yoritilgan.

Mazkur maqolada fransuz va o‘zbek tillaridagi predloglarning tizimli-strukturaviy xususiyatlari tahlil qilingan. Unda predloglarning semantik, grammatik va sintaktik vazifalari, ularning o‘zaro o‘xshash va farqli jihatlari yoritilgan. Shuningdek, tarjimada predloglarning to‘g‘ri qo‘llanishi muhimligi, ularning gapdagi o‘rniga ko‘ra ma’nodagi nozik farqlar keltirilgan. Tadqiqot natijalari fransuz tilini o‘rganuvchilar uchun amaliy ahamiyatga ega bo‘lib, qiyosiy tahlil asosida predloglarning ishlatilish tizimi aniqlangan.

Ushbu maqolada o'zbek tilidagi va rus tilidagi qaratqich kelishigining o'xshash va farqli taraflari haqida so`z yutiladi.

Yangi ma'noli so’z hosil bo’lishi so’z yasalishidir! So’z yasalishi luģaviy ma'noning o’zgarishi asosida vujudga kelib,yasama so’z ko’pincha bir turkumdan boahqa turkumga o’tadi,Shu ma'noda so’z yasash hodisasi so’zning grammatik sohasidan o’zgartiradigan sohasidir.Masalan,gul so’zi ot turkumiga xosligi uchun otga xos ko’plik qo’shimchasini olib turlanadi:gullar,gullarning,gullarga kabi.Bu so’zga "-la" fe'l yasovchi qo’shimchasi qo’shilganda,hosil bo’lgan so’z ko’plik va kelishik qo’shimchalarini olib turlanmaydi,balki tuslanadi.Chunki bu holatda so’z grammatik jihatdan o’zgarib,bir kategoriyadan boshqa kategoriyaga o’tadi.