Ushbu maqolada Samarqand  viloyati  Payariq  tumani tipik bo`z tuproqlari sharoitida uzumning qora kishmish  navlari  hosildorligi  sifatiga  Ps-agro o`g`itini   N120K60 fonida maqbul me`yori  berilgan.

Yosh bolalarda (ayniqsa, yangi tug'ilgan chaqaloqlarda) oshqozon-ichak traktining barcha qismlari uchun umumiy bo'lgan bir qator morfologik belgilar mavjud: 1) ingichka, nozik, quruq, oson shikastlanadigan shilliq qavat; 2) asosan bo'shashgan tolalardan iborat bo'lgan ko'p qon tomir submukozal qatlam; 3) kam rivojlangan elastik va mushak to'qimalari. 4) fermentlar miqdori kam bo'lgan oz miqdorda ovqat hazm qilish shiralarini ajratuvchi bez to'qimalarining past sekretor funktsiyasi. Bu xususiyatlar, agar ikkinchisi bolaning yoshiga mos kelmasa, ovqat hazm qilishni qiyinlashtiradi, oshqozon-ichak traktining to'siq funktsiyasini kamaytiradi va tez-tez kasalliklarga olib keladi, har qanday patologik ta'sirga butun tizimli reaktsiya uchun old shartlarni yaratadi va juda ehtiyotkor bo'lishni talab qiladi.

Ovqat hazm qilish sistemasi inson hayot faoliyatida juda muhim ahamiyatga ega.  Ushbu maqolada inson ovqat hazm qilish a’zolari sistemasi, uning tuzulishi va ishlash mexanizmi haqida fikr yuritilgan.

Tadqiqotlarga ko’ra dunyo aholisining 815 million nafari och qolayotganini aytsak, ularning 13 % rivojlangan davlatlarda yashaydi. Hozirgi kunda besh yoshgacha bo’lgan bolalar o’rtasidagi o’lim 45 % ni tashkil qilyapti buning sababi shuki to’yib ovqat yemaslik. To’yib ovqat yemaslik natijsida har yili 3,1 nafar bola vafot etmoqda. 2025 – yilga borganda 2 mln kishi ochlikdan olamdan o’tadi degan malumot ham yo’q emas.

В статье описаны особенности фенилкетонурии. Фенилкетонурия — редкое генетическое заболевание, о котором большинство людей никогда не слышали. Но для тех, кто сталкивается с этим, это может изменить всю их жизнь. Представьте, что вы не можете регулярно питаться, потому что ваш организм не справляется с расщеплением определенного белка. Звучит как научная фантастика? К сожалению, для некоторых людей это суровая реальность. Медицина не стоит на месте, и современные подходы к лечению фенилкетонурии вселяют надежду.

Ushbu maqolada bodringning ozuqaviy qiymati va dorivor xususiyatlari muhokama qilinadi. Bodring suv va turli xil oziqaviy moddalarga boy past kaloriyali sabzavot hisoblanadi. Ularda C va K vitaminlari, kaliy, marganets va xun tolasi mavjud. Bodring organizmni namlash, hujayralarni erkin radikallarning shikastlanishidan himoya qilish, yallig'lanishni kamaytirish va ovqat hazm qilishni yaxshilash kabi bir qator sog'liq uchun foydali xususiyatlarga ega. Ular, shuningdek, sovutish ta'siriga ega va terini yangilovchi sifatida keng qo'llaniladi. Bodringning ozuqaviy qiymati va shifobaxsh xususiyatlarini tushunish ularni sog'lom va muvozanatli ovqatlanishning muhim tarkibiy qismi sifatida ishlatishga imkon beradi, bu esa salomatlik va farovonlikni saqlashga yordam beradi.

Dunyo miqyosida fosfolipidlar asosan oziq ovqat va biotexnologiya sohalarida ishlatiladi.Fosfolipidlarni sintez qilishda asosan oziq ovqat, farmasevtika, tiibiyot ishlarida qo’llanilishi uchun ajratib olinadi. Bu mahsulot inson hayotida muhim bo’lgan moddalardan biridir.  

Tadqiqotlarga ko’ra dunyo aholisining 815 million nafari och qolayotganini aytsak , ularning
13 % rivojlangan davlatlarda yashaydi. Hozirgi kunda besh yoshgacha bo’lgan bolalar
o’rtasidagi o’lim 45 % ni tashkil qilyapti buning sababi shuki to’yib ovqat yemaslik. To’yib
ovqat yemaslik natijsida har yili 3,1 nafar bola vafot etmoqda. 2025 – yilga borganda 2 mlr
kishi ochlikdan olamdan o’tadi degan malumot ham yo’q emas.

Maqolada biostimulyatorlarning  ovqat hazm qilish tizimining proteolitik va amilolitik fermentlarning faollashuviga ta’siri tufayli oqsil va uglevodlar gidrolizini tegishli darajada oshirishiga  oid natijalar keltirilgan. Jumladan, 9-18 oylik qoramollarning ratsioniga biostimulyatorlarni qo’llash ovqat hazm qilish mexanizmini optimalllashtirish orqali oraliq metabolizmni yaxshilashga yordam berishi aniqlandi. Qonning biokimyoviy taxlili o’tkazilib, biostimulyatorlarning immun tizimiga ta’sir mexanizmlari o’rganildi.

Maqolada savdoni samarali rag‘batlantirishga hissa qo‘shuvchi marketing texnologiyasi sifatida “merchandaysing” tushunchasi, uning turlari va usullari, xorijiy tashkilotlarda merchandaysingdan to‘g‘ri foydalanish misollari, shuningdek, bunday amaliyot bilan O‘zbekistonda savdoni joriy etish muammolari ko‘rib chiqiladi.

organik kislotalar o‘simlik to‘qimalarida moddalar almashinuvi jarayonida juda muhim rol o‘ynaydi. Ular aminokislotalar, alkaloidlar, saponinlar va steroid birikmalarni sintez qilishda ishtirok etadi va shu bilan inson to‘qimalarida uglevodlar, yog‘lar va oqsillar almashinuvi o‘rtasida bog‘liqlikni ta’minlash uchun hizmat qiladi. Organik kislotalar inson organizmida kechadigan moddalar almashinuvida faol ishtirok etadi, so‘lak bezlari faoliyatini rag‘batlantiradi, safro va oshqozon osti bezi shirasining ajralishini oshishiga ta’sir qiladi, ovqat hazm qilishni yaxshilaydi va ishtahа ochadi, bakteritsid xususiyatiga ega bo‘lib, organizmdagi chirish jarayonlarini kamaytiradi.

Asrlar davomida oziq-ovqatga bo'lgan allergik reaksiyalar shifokorlar va ularning bemorlari uchun diqqat markazida bo'lib kelgan. Oziq-ovqatga noodatiy reaksiyalarning birinchi belgilari Gippokrat davridan beri ma'lum bo'lgan (miloddan avvalgi 460-370), u sigir sutini qabul qilgan bemorlarda oshqozon-ichak va teri belgilari ko'rinishida oziq-ovqatga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Tuxum va baliqlarga anafilaktik reaksiyalar birinchi marta 16-17-asrlarda tasvirlangan. XX asrda. oddiy odam tomonidan iste'mol qilinadigan parhez tarkibida sifat jihatidan o'zgarishlar yuz berdi va shunga mos ravishda oziq-ovqat mahsulotlariga "noodatiy" reaksiyalar hamma joyda paydo bo'ldi. Bu oziq-ovqat allergiyasini o'rganish uchun kuchli turtki bo'ldi. Klinik ko'rinishlarning xilma-xilligi, shuningdek, cheksiz talqin qilish imkoniyatlari, asosan, oziq-ovqat allergiyasini tashxislash va davolashdagi qiyinchiliklarni aniqlaydi.

Ushbu maqolada badiiyasarlarda to‘y bilan bog‘liq leksik vositalarning chog‘ishtirma tadqiqi o‘rganilishi umumiy tasnifi berilgan. O’zbek va ingliz tillaridagi badiiy asarlardan parchalarda to’y so‘zi lingvokulturologik tahlil va muhokama qilingan. Shuningdek, to’y bilan bog’liq leksik vositalarning ishlatilishlarining o’xshash va qarama qarshiliklari ko’rib chiqilgan. Tо‘y bilаn bоg‘liq mаrоsimlаrning nоmlаri, tо‘y mаrоsimi nоmlаrining pаydо bо‘lishi, tо‘y etnоgrаfiyаsi, tо‘y bilаn bоq‘liq urf-оdаt udumlаrini оnоmоsiоlоgik tаdqiqi, tо‘y leksemаsini mа‘nо vа etimоlоgiyаsi hаqidа tаriхiy yоzmа mаnbаlаrdа аnсhаginа qiziqаrli fikrlаr mаvjud.

mexanik parchalanish yo`llari, ularning mexanizmlari, garmonologik o`zgarish jarayonlar klassifikatsiyasi, ovqatni stimullovchi jarayonlari funksiyasi

Saraton kasalligiga 2020-yilda 18,1 mln nafar, 2023-yilda 19,5 mln nafar aholida qayd etilgan. 2040-yilga kelib kasallanish koʼrsatkichi 50,7% ga oʼsib 29,4 mln nafarga yetishi bashorat qilinmoqda Imatinib - tirozin kinaza ingibitori sifatida 2001 yilda Amerika oziq ovqat va farmasevtika idorasi (FDA) tomonidan tibbiyotda saraton kasalligini davolashga tavsiya etilgan. Uning suvda eruvchanligini ta’minlash uchun mezilat shaklidan foydalaniladi. Imatinib oluvchilarning 60% nojo’ya ta’sir sifatida shish paydo bo'ladi. Hozirgi kunda dunyo olimlari tomonidan imatinibni biosamarodorligini oshirish bo’yicha tadqiqotlar ko’lami kengaymoqda.. Essin tabiiy biosurfaktant bo’lib, so'nggi ma'lumotlarga qaraganda yallig'langan to'qimalarda qon tomirlarining o'tkazuvchanligini kamaytirishda essinning yallig'lanishga qarshi xususiyatlari aniqlangan va shu bilan shish paydo bo'lishini oldini oladi. Imatinibni yuqori biosamaradorlikka ega, difil tuzilishli, tabiiy surfaktantlar bilan yangi birikmalarini sintez qilish va tibbiyot amaliyotga joriy qilish dolzarb ahamiyat kasb etadi. Saraton kasalligini davolashda qo’llash mumkin bo’lgan Imatinib essinat birikmasining sintezini amalga oshirish va fizik-kimyoviy xossalarini o’rganish muhim ahamiyat kasb etadi.

Tabiiy oziqlantirish-bu uzoq evolyutsiya jarayonida shakllangan va mustahkamlangan bolani oziqlantirishning eng yaxshi usuli hisoblanadi. Shubhasiz, ona suti bilan oziqlanish barcha organlar va tizimlarning, shu jumladan mikroekologik tizimlarning normal rivojlanishining kalitidir. Uning etishmasligi yoki to'liq yo'qligi bilan ochiq biotoplarning, shu jumladan og'iz bo'shlig'i va ichakning mikro-biotsenozlari mikrofloraning tarkibi, biokimyoviy jarayonlarning yo'nalishi bilan farq qiladi, bu disbiyozning rivojlanishiga olib kelishi, periodontal kasalliklarning paydo bo'lishiga hissa qo'shishi va ovqat hazm qilish jarayonlariga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Shu bilan birga, tabiiy oziqlantirish uchun ma'lum cheklovlar mavjud, ulardan biri ona sutining opportunistik bakteriyalari bilan boyitilganligidir.

Oziq-ovqat sanoatining rivojlanishida o'simliklar biomassasining ahamiyati juda katta. O'simliklar biomassasi- bu o'simliklardan olinadigan organik moddalar to'plami bo'lib, ularning oziq- ovqat mahsulotlari, xom-ashyolar energiya va boshqa ko'plab sohalarda ishlatilishi mumkin. Quyidagi jihatlar orqali o'simliklar biomassasining oziq-ovqat sanoatiga bo'lgan ta'siri va ahamiyatini ko'rib chiqishi mumkin.

Qishloq xo'jaligi moddiy ishlab chiqarish sohalaridan biri bo'lib, u dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlarini yetishtirish bilan shug'ullanadi - aholini oziq-ovqat mahsulotlari va xalq xo'jaligining bir necha tarmoqlarini xomashyo bilan ta'minlaydi. Biz tadqoqtimizning maqsadi madaniy o’simliklar orasida uchraydigan begona o’tlarni o’rganish, nomlash ularning morfologiyasi  bilan tanishishdir.

Dunyoda sodir bo’layotgan oziq-ovqat muammosini bartaraf etish, aholi sonining ortib borishi sababli mahsulot ishlab chiqarish hajmini ko’paytirishga, ochiq dalalarda qishloq xo‘jaligi ekinlarining yuqori hosilli, kasalliklarga chidamli nav va duragaylarini tanlash yaratish hamda yetishtirish texnologiyasini takomillashtirishni taqozo etadi.

Dolzarbligi. Anatomik jihatdan ingichka ichakni o'n ikki barmoqli ichak, och va yonbosh ichaklarga ajratib o'rganiladi. Ingichka ichakda ximusning hazm bo'lishi glikokaliks fermentlari, oshqozon osti bezi shirasi va o't suyuqligi fermentlari yordamida yakunlanadi. Ingichka ichak vorsinkalari jiyakli epiteliysi ovqat hazm qilish mahsulotlarini qon va limfa ichiga tanlab so'rilishini ta'minlaydi.

Allergik kasalliklarning rivojlanishiga sabab bo'lgan sabablarning xilma-xilligi, murakkab patogenezi va bemorlarning terapiyaga teng bo'lmagan javoblari allergik kasalliklarning fenotiplari va endotiplarini aniqlash uchun asos bo'ldi. Ushbu muammoga bo'lgan bunday yuqori qiziqish allergik kasalliklarni tashxislash va davolashdagi zamonaviy yutuqlar har doim ham bemorlarni qoniqtirmasligi va ularning ko'pchiligi standart davolashning samarasizligini boshdan kechirayotganligi bilan izohlanadi. Har bir fenotipning o'ziga xos molekulyar markerlari (endotiplari) mavjud bo'lib, ular keyingi dekodlashni talab qiladi. Ota-onadan olingan xromosomalar majmui, umuman olganda, ma'lum bir turga va xususan, ma'lum bir organizmga xos bo'lgan genlar to'plamini o'z ichiga oladi. Allergenga xos immunoterapiya kabi patogenetik davolanishga kelsak, u hali klinik amaliyotda keng qo'llanilishini topmagan. Ushbu turdagi immunoterapiyani o'tkazishning turli usullari taklif qilingan: og'iz, teri osti va boshqalar, ammo uning oziq-ovqat allergiyalari uchun mosligi masalasi qo'shimcha o'rganishni talab qiladi.

Oʻsimlik moylarining fizik va kimyoviy xossalari ularning yod, kislota va sovunlanish sonlari bilan ifodalanadi. Yod soni moy tarkibidagi yogʻ kislotalarining toʻyinmaslik darajasini belgilaydi. Yod soni qancha katta boʻlsa, moy shuncha suyuq boʻladi. Odatda, suyuq moylarni oziq sifatida isteʼmol qilib boʻlmaydi; ulardan turli boʻyoqlar, lok, alifmoy tayyorlashda va boshqalar  maqsadlarda foydalaniladi.

Bugungi kunda mustaqil o’zbekiston yirik sanoat va agrar mintaqa bo’lib, kelajakda dunyoga yuz tutgan mashina sozlik, energetika, kimyo, oziq – ovqat sanoati, transport majmuini yanada rivojlantirish ko’zda tutulgan. Bunday ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlanishi Respublikada ijtimoiy – ekotizmlarning holatiga muayan darajada salbiy ta`sir ko’rsatadi.

Plantago major L. barglari asrlar davomida dunyoning deyarli barcha joylarida yarani davolovchi vosita sifatida va jarohatni davolashdan tashqari bir qator kasalliklarni davolashda ishlatilgan. Ular orasida teri, nafas olish organlari, ovqat hazm qilish organlari, ko'payish, qon aylanish, saratonga qarshi, og'riqni yo'qotish va infektsiyalarga qarshi kasalliklar kiradi. P. major tarkibida polisaxaridlar, lipidlar, kofein kislotasi hosilalari, flavonoidlar, iridoid glikozidlar va terpenoidlar kabi biologik faol birikmalar mavjud. Alkaloidlar va ba'zi organik kislotalar ham topilgan. O'simlik ekstraktlarida yarani davolash, yallig'lanishga qarshi, og'riq qoldiruvchi, antioksidant, engil antibiotik, immunomodulyator va yaraga qarshi faollik kabi bir qator biologik faolliklar aniqlangan.

XXI asrda eng katta global muammolar sifatida oziq ovqat tanqisligi, ekologiyaning buzulishi va yuqumli kasalliklar  epidemiyasi bo’lib qolmoqda. O`z navbatida ekologiyani buzilishida chiqindilarni  o`rni kattadir. Hozirda bu muammolarni hal qilishning eng samarali usuli bu chiqindilarni qayta ishlash ayniqsa buni mikrobiologiya sohasida qo’llash.